Museo Nazionale dell’ Emigrazione Italiana
Γράφτηκε από την Εύη - Μαρία Πιτσιάβα
Το Εθνικό Μουσείο Ιταλικής Μετανάστευσης (Museo Nazionale dell' Emigrazione Italiana, MEI), με έδρα τη Ρώμη, ιδρύθηκε πριν από τρία χρόνια, και μπορεί να θεωρηθεί ένα κλασικό παράδειγμα κανονικοποίησης (mainstream) της αφήγησης της ιστορίας της μετανάστευσης, για την εναρμόνισή της με την εθνική ρητορική και στοχοθεσία. Η ιταλική διασπορά θεωρείται διεθνώς μια από τις μεγαλύτερες – τόσο αριθμητικά, όσο και με όρους γεωγραφικού διασκορπισμού – της μοντέρνας περιόδου. Αν λάβουμε, επίσης, υπόψη μας, ότι, αφενός σε αρκετές χώρες υποδοχής έχουν ιδρυθεί μουσεία σχετικά με αυτή, αφετέρου τα τελευταία είκοσι χρόνια η ίδια η Ιταλία έχει μετατραπεί σε μεταναστευτικό προορισμό, τότε αναδεικνύεται η ειδική και σύνθετη πολιτική σημασία αυτής της μουσειακής κατηγορίας.
Ένα μουσείο στην καρδιά και στην υπηρεσία ενός γκέτο, εκτός από το ότι ακούγεται ως πρωτοπόρα ιδέα – για πολλούς και ουτοπική, ή συγχυσμένη – δεν παύει να αποτελεί έξοχο παράδειγμα για να συζητήσουμε το πώς οι υλικές και πολιτιστικές ανάγκες είναι αλληλένδετες, καθώς και το αν τελικά είναι εφικτή η «αντίσταση» (στην κοινωνική ανισότητα) με πολιτισμικούς όρους... El Museo Del Barrio (μουσείο τέχνης), στο Harlem (κατεξοχήν ιστορική «γειτονιά» μεταναστών), της Νέας Υόρκης (δυτική μεγα – πόλη και συνάμα τόπος – σύμβολο του αμερικανικού ονείρου, της προοπτικής για οικονομική ανέλιξη του μοντέρνου ανθρώπου ή καταναλωτή, δείτε το όπως προτιμάτε)...
Ένα Μουσείο για την Ειρήνη, σε μια ιστορική πόλη, που απέκτησε παγκόσμια φήμη χάρη σε ένα έργο τέχνης – καταγγελία της ισοπέδωσής της από τις ναζιστικές δυνάμεις, και που, παράλληλα, μετουσιώνει ως χώρος τις πολιτικές και πολιτισμικές διεκδικήσεις για αυτονομία μιας μη κυρίαρχης (εθνικά) πολιτισμικής ομάδας, η διασπορά της οποίας μάλιστα διατηρεί σημαντική παρουσία διεθνώς, σε μια δυτική χώρα που σημαδεύτηκε από τον εμφύλιο πόλεμο, λίγο πριν ξεσπάσει ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, δε μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Τι σημαίνει «ειρήνη», και με ποιες συνθήκες συνδέεται η υλοποίηση αυτού του προτάγματος, στη βασκική Γκερνίκα;
«Αν τα [λαϊκά εργόχειρα και τα έργα καλλιτεχνών τα] τοποθετήσουμε δίπλα – δίπλα, παραδόξως τα έργα καλλιτεχνών δε μπορεί να υποστηριχθεί ότι είναι καλύτερα, καθώς εξαρτώνται από την προσωπικότητα του δημιουργού παρά από το χαρακτήρα του τεχνουργήματος. Αν τα ονόματα των καλλιτεχνών μας ήταν άγνωστα, θα μπορούσαν να σταθούν στο [μεταξύ τους] διαγωνισμό;» (Yanagi Sōetsu)
Lower East Side Tenement Museum
Γράφτηκε από την Εύη - Μαρία Πιτσιάβα
Στα τέλη του 19ου αιώνα (δηλαδή κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύματος μετανάστευσης στην ιστορία των ΗΠΑ), όποιος κατάφερνε να ξεπεράσει το σκόπελο του ελέγχου στους «Ομοσπονδιακούς Σταθμούς Μεταναστών» (Federal Immigration Stations) των λιμανιών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, θα κατευθυνόταν συνήθως στα αστικά κέντρα, για αναζήτηση καταλύματος και εργασίας. Ξεχωριστός αλλά και διαχωρισμένος αυτός ο πληθυσμός από τους ντόπιους, με επιτακτικές στεγαστικές ανάγκες, θα συσπειρωθεί σε συγκεκριμένες γειτονιές των πόλεων, σε έναν καθημερινό αγώνα υπέρβασης της «κοινωνικής του μοίρας»... Μια από αυτές τις γειτονιές είναι η Lower East Side του Manhattan, στη Νέα Υόρκη, όπου έχει την έδρα του ένα ενδιαφέρον μουσείο μετανάστευσης...
Cité Nationale de l' Histoire de l' Immigration
Γράφτηκε από την Εύη - Μαρία Πιτσιάβα
Ποιος είναι «ξένος» σε μια μεγα – πόλη όπως το Παρίσι; Τι σημαίνει να είσαι μετανάστης στη Γαλλία – μια κεντρική γεωπολιτικά χώρα της Ευρώπης, και κυρίαρχη ιστορικά, έχοντας περάσει από το φεουδαρχικό σύστημα στο αυτοκρατορικό και το αποικιοκρατικό; Ποιος είναι ο ρόλος του «άλλου» σε αυτή την ιστορική πορεία;
Το Εθνικό Κέντρο για την Ιστορία της Μετανάστευσης (Cité Nationale de l' Histoire de l' Immigration (CNHI); National Centre for the History of Immigration), της Γαλλίας, προσφέρει απαντήσεις σε ανάλογα ερωτήματα, στοιχειοθετημένες μεν βάσει των επιστημονικών προσεγγίσεων της ιστορικής και της εθνογραφικής έρευνας, εναρμονισμένες δε, λειτουργικά, με τις αξίες όσο και με τη ρητορική των πολιτικών αρχών της χώρας.