Βεβαίως υπάρχουν πολλές παράμετροι που καθορίζουν τι κάνει μία ταινία σπουδαία και τι όχι. Υποκειμενικοί κι αντικειμενικοί. Ο κριτικός κινηματογράφου δεν κάνει τίποτε άλλο παρά μια αναπόφευκτη, όπως όλοι μας, υποκειμενική αξιολόγηση ταινιών, που βασίζεται όμως σε όσο το δυνατόν αντικειμενικά κριτήρια έχει μορφώσει στηριζόμενος στο εύρος γνώσης που έχει για την τέχνη αλλά και τις τεχνικές του σινεμά. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το σινεμά είναι η τέχνη η οποία βασίζεται περισσότερο από όλες στις αναρίθμητες τεχνικές της. Για τον λόγο αυτό οι ταινίες που θα αναφερθούν στην παρακάτω λίστα θα βρουν κάποιους σύμφωνους και κάποιους άλλους αντίθετους. Εξάλλου οι λίστες τέτοιου τύπου, που κακά τα ψέμματα όλοι έχουμε κάνει στη ζωή μας, δεν είχαν ποτέ κανένα άλλο νόημα παρά μόνο του να αναδείξουν τις προσωπικές προτιμήσεις μας και ίσως, στην πορεία, να αποδειχθεί πως ανέδειξαν και την προτίμηση μίας μερίδας θεατών.

Μιλώντας εξ ημών λοιπόν θεωρώ πως κάθε χρόνο από τον σωρό των ταινιών, που κυκλοφορούν, είναι τρεις ή τέσσερις αυτές που αγγίζουν τα επίπεδα εκείνα που θα μας οδηγήσουν στο να τις χαρακτηρίσουμε «αριστουργήματα» ή «μικρά/μεγάλα διαμάντια». Αν εκ των τριών, τεσσάρων αυτών υπάρξει και μία που θα ταρακουνήσει τα νερά και θα πάει το σινεμά ένα βήμα παραπέρα τότε μπορούμε να θεωρούμε τους εαυτούς μας τυχερούς. Σε μια εποχή που ο όρος «βιομηχανία» έχει σχεδόν σβήσει από τον κινηματογραφικό χάρτη τον όρο «καλλιτεχνία», πρέπει όντως να θεωρούμεθα τυχεροί που είδαμε τις παρακάτω πραγματικά πολύ μεγάλες ταινίες. Να σημειώσουμε πάντως, προς αποφυγή παρεξηγήσεων, πως καμμία από τις ταινίες που αναφέρονται στις ακόλουθες λίστες δεν μπήκαν με συγκεκριμένη σειρά προτίμησης. (σημ.: αν κάποιες «προφανείς» επιλογές λείπουν μην βιαστείτε πριν φτάσετε στο τέλος του άρθρου)

2000

1. Requiem for a Dream / Ρέκβιεμ για ένα Όνειρο (Darren Arronosfky)

Μετά από αυτή την ταινία η θεματολογία ναρκωτικά, εθισμός, εξάρτηση και καταχρήσεις μοιάζει να έχει εξαντληθεί, μιας και δύσκολα θα ξεπεραστεί το αποτέλεσμα του «Ρέκβιεμ». Από τις ταινίες που άλλοι λάτρεψαν κι άλλοι μίσησαν, αλλά όλοι συμφώνησαν πως μία θέαση είναι αρκετή για να μας εντυπώσει στη μνήμη αρκετές σκηνές της μια και για πάντα. Ο Αρονόφσκυ του «Π», μας συντάραξε με το προσωπικό του σκηνοθετικό στίγμα, παραδίδοντας μία ταινία για την οποία το 2000 συζήταγαν όλοι.

2. In the Mood for Love / Ερωτική Επιθυμία (Wong Kar-Wai)

Ένας ήδη ευρέως γνωστός Κινέζος εικονοκλάστης απογείωσε την καριέρα του ?αλλά και τις αισθήσεις μας? με την «Ερωτική Επιθυμία». Τόνυ Λιουνγκ και Μάγκι Τσουνγκ έκαναν την οθόνη να πάλλεται από αισθησιασμό μεταφέροντας στο κοινό το ανεκπλήρωτο πάθος τους υπό τη μουσική υπόκρουση του πιο σαγηνευτικού βαλς! Η κάμερα του Γουονγκ Καρ-Βάι μάγεψε κοινό και κριτικούς. Μεγάλο Βραβείο Φεστιβάλ Καννών, Βραβείο Σεζάρ και άλλα 30 σχεδόν βραβεία σε όλο το κόσμο.

3. Memento (Christopher Nolan)

Θυμηθείτε το όνομα του Νόλαν γιατί θα το συναντήσουμε ξανά πιο κάτω σε αυτή τη λίστα. Το Μεμέντο ήταν η ταινία που του έδωσε (άφησε) το Χόλυγουντ την ευκαιρία για να «φτιάξει» την καριέρα του και ο Νόλαν δεν την άφησε ανεκμετάλλευτη. Εξαιρετικό όσο και πρωτότυπο κόνσεπτ, καλό καστ (για κάποιον που έκανε μόλις την τρίτη του ταινία αλλά την πρώτη του πρωτοκλασάτη) και σκηνοθεσία που απέδειξε τρανταχτά ότι εκεί έξω υπάρχει (και θα υπάρχει) νέο αίμα που μπορεί ακόμα να μας ταρακουνήσει με τις ιδέες του.

Επιλαχούσες για το 2000: «Ο Μονομάχος». Το έπος του Ρίντλευ Σκοτ που κέρδισε πέντε Όσκαρ και έκανε τον Ράσελ Κρόου πρώτο όνομα στην πιάτσα. Σαφέστατα μία πολύ καλοφτιαγμένη και όμορφη ταινία... όμως κι εξίσου υπερτιμημένη. Επίσης το «High Fidelity». Ίσως η καλύτερη κωμωδία εκείνης της χρονιάς. Απέκτησε φανατικούς φίλους, που ακόμα και σήμερα τη συζητάνε ως μία από τις πιο διασκεδαστικές ταινίες που είδαν ποτέ. Τέλος μεγάλη απήχηση είχε και ο «Τίγρης και Δράκος» του Ανγκ Λη, που έφερε με πρωτότυπο τρόπο, λόγω της περίτεχνης κινηματογράφισης, τους? ιπτάμενους ασιάτες στη μεγάλη οθόνη.

2001

1. Samsara (Pan Nalin)

Ιταλο-γαλλο-γερμανο-ινδικής παραγωγής. Του σκηνοθέτη Παν Νάλιν και με την υπέροχη μουσική του Σίριλ Μόριν. Ένα καταπληκτικό φιλμ που το στόρυ του βασίζεται στο εξής ερώτημα: Τί είναι πιο σημαντικό; Να ικανοποιήσεις χίλιες επιθυμίες σου ή να κυριαρχήσεις μίας; Υπνωτιστική και βαθιά φιλοσοφημένη ματιά με ήρωα έναν νεαρό μοναχό. Από τις πιο όμορφες σύγχρονες σινεφίλ ταινίες.

2. Donnie Darko (Richard Kelly)

Από τις ταινίες που πολλοί είδαν αλλά ελάχιστους άφησε αδιάφορη. Ένα φιλμ διαμάντι, από αυτά που βγαίνουν κατά καιρούς και χαρακτηρίζονται άμεσα καλτ λόγω του αντίκτυπου - απόηχου που έχουν, κυρίως λόγω σεναριακής πρωτοτυπίας και επιμέρους εμπνεύσεων. Πρωταγωνιστούν ο μόλις 21 ετών τότε Τζέηκ Γκίλενχααλ και? το διαβολικό κουνέλι, που στοίχειωσε το νου αρκετών θεατών για καιρό.

3. Spirited Away / Ταξίδι στη Χώρα των Θαυμάτων (Hayao Miyazaki)

Ο Χαγιάο Μιγιαζάκι μέχρι να πάρει το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων με το «Ταξίδι στη Χώρα των Θαυμάτων» ήταν γνωστός μονάχα στους φανατικούς φίλους των anime. Έκτοτε, αν και είχε ήδη πάνω από δύο δεκαετίες με γεμάτο πορτφόλιο, οι «δυτικοί» τον λάτρεψαν και κάθε νέα ταινία του αποτελεί κινηματογραφικό γεγονός με μεγάλο ενδιαφέρον. Κάθε σεκάνς αυτής της ταινίας του είναι και μια παραβολή. Ο αμόλυντος κόσμος των παιδιών σε αντίθεση με τον μιασμένο των ενηλίκων. Ένα από τα πιο σημαντικά παραμύθια, που βρίθει από διδαχές, αλλά και μία από τις πιο μαγικές, κυριολεκτικά, ταινίες της δεκαετίας.

4. Training Day / Ημέρα Εκπαίδευσης (Antoine Fuqua)

Ντεμπούτο (στην Α? κατηγορία και για αυτόν όπως για τον Νόλαν την προηγούμενη χρονιά με το Μεμέντο) του Αντουάν Φουκουά, ερμηνειάρα Ντένζελ Ουάσινγκτον και ένας πολύ καλός Ήθαν Χοκ. Φαινομενικά το στόρυ παρωχυμένο. Good cop, bad cop, ο έντιμος κι ο διεφθαρμένος. Η εξέλιξη της ιστορίας (όλα όσα παρακολουθούμε συμβαίνουν μέσα σε μία μόλις μέρα) και η μη-πλαστική σκηνοθεσία του Φουκουά έκαναν αυτό το φιλμ μία πολύ φρέσκια πρόταση για το είδος, γεμάτη συγκινήσεις και με εξαιρετικό φινάλε. Η ατάκα ?King Kong ain?t got nothing on me? είναι πλέον κλασική.

Επιλαχούσες 2001: «Das Experiment» ή αλλιώς «Το Πείραμα». Γερμανικό. ψυχολογικό, ψυχοπλακωτικό, ψυχοφθόρο κι ό,τι άλλο «ψυχ» μπορείτε να βρείτε. Μία πολύ δυνατή ταινία, με σχόλιο πάνω στην εξουσία και τις μεταστάσεις της βίας όταν ο ισχυρός προσπαθεί να επιβληθεί κι ο ανίσχυρος να επαναστατήσει. Άψογη σκηνοθετική προσέγγιση από τον Χίρτσμπιγκελ της «Πτώσης» (2004). Επίσης είχαμε το «El Espinazo del diablo» δηλαδή «Στη Ράχη Του Διαβόλου». Σημαντικότατη ταινία που έφερε την υπογραφή του τώρα πια καταξιωμένου μάστορα της άψογης ατμόσφαιρας και της σκοτεινής μα παραμυθένιας αισθητικής Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο. Παιδί-φάντασμα στοιχειώνει ορφανοτροφείο εν μέσω ισπανικού εμφυλίου. Ανατριχιαστικό. Ακόμα αξιοπρόσεχτη προσπάθεια το «Εχθρός προ των Πυλών» του Ζαν Ζακ Ανό.

2002

1. Hero / Ήρωας (Zhang Yimou)

Σε εκείνη την πλούσια κινηματογραφική χρονιά, ξεχώρισε τo επίτευγμα - μεγαλούργημα - κομψοτέχνημα του Ζανγκ Γιμού. Σκηνοθετικά, φωτογραφικά, σκηνογραφικά και γενικά σε επίπεδο παραγωγής και καλλιτεχνικής διεύθυνσης. Όποιο καλλιτεχνικό τομέα κι αν ακουμπήσουμε θα του βάλουμε άριστα. Η ιστορία όσο απλή χρειαζόταν για να της δώσει τεράστια δύναμη με τις εικόνες του ο Ζανγκ Γιμού. Ολόκληρη η ταινία ένα έργο τέχνης.

2. Dolls / Κούκλες (Takeshi Kitano)

Ο Ιάπωνας Κιτάνο παραδίδει μία πολύ αργή μα μεγαλειώδη ταινία, μία ουσιαστική και βαθιά ελεγεία στον έρωτα. Τρεις ιστορίες που παρουσιάζουν την αιώνια αγάπη, το πώς ένας άντρας και μία γυναίκα μπορούν να νοιώθουν - και να μείνουν - για πάντα ένα. Η αλληγορία των όμορφων εικόνων στις «Κούκλες» την κατατάσσουν στις πιο ποιητικές ταινίες της δεκαετίας αλλά και τις πιο σπάνιες και όμορφες του είδους.

3. Cidade de Deus / Η Πόλη του Θεού (Fernando Meirelles)

Από την ομορφιά της αιώνιας αγάπης στον οχετό του υποκόσμου της Βραζιλίας. Το ρεαλιστικό σινεμά στα καλύτερα του. Πολλοί σκηνοθέτες παρόμοιων ταινιών είχαν τοποθετήσει όπλο σε χέρια παιδιών αλλά ο Μειρέγιες εδώ κατάφερε να κάνει αυτές τις σκηνές απόλυτα σοκαριστικές. Φρενήρες από την αρχή μέχρι το τέλος. Ταρακούνησε και τον πιο αναίσθητο θεατή.

4. 25th Hour / 25η Ώρα (Spike Lee)

Δηλαδή όταν ο Έντουαρντ Νόρτον συνάντησε τον ρόλο της καριέρας του. Ώριμη ερμηνεία σε ένα κοινωνικό φιλμ του Σπάικ Λη, που πραγματεύεται τις σχέσεις και τις επιλογές παράλληλα, δείχνοντας το τελευταίο 24ωρο στον έξω κόσμο ενός καταδικασμένου. Πώς θα μπορούσε να ήταν η ζωή μας αν δεν είχαμε κάνει την τάδε ή την δείνα επιλογή; Συγκινητική και υπέροχη σε όλα της. Βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Ντέηβιντ Μπένιοφ. Το φινάλε της προκαλεί ακόμα πληθώρρα συζητήσεων και ο μονόλογος του Νόρτον μπροστά στον καθρέφτη παραμένει μία από τις σημαντικότερες κινηματογραφικές "στιγμές" της δεκαετίας.

5. The Quiet American / Ο ?Ησυχος Αμερικάνος (Phillip Noyce)

Η μεγάλη μου αδυναμία εκείνης της χρονιάς, ίσως γιατί πρωταγωνιστούσε η επίσης μεγάλη μου αδυναμία, ο Μάικλ Κέην. Βασισμένο σε νουβέλα του Γκράχαμ Γκρην, σκηνοθετημένο από τον αξιολογότατο Φίλιπ Νόυς και με τον Μάικλ Κέην να δίνει μία από τις σπουδαιότερες ερμηνείες του (η σκηνή που κλαίει αποδεικνύει και πάλι το τι «τέρας υποκριτικής» είναι). Ερωτικό τρίγωνο στο Βιετνάμ της περιόδου που οι Αμερικάνοι επιδίδονται στις δήθεν ανθρωπιστικές ? κι άρα παρασκηνιακά πολιτικές - επεμβάσεις στη χώρα, μιας και οι Γάλλοι είχαν αποτύχει. Δυνατό φιλμ!

6. The Bourne Identity / Χωρίς Ταυτότητα (Doug Liman)

Ρεαλισμός, σπιρτάδα, ευφυΐα, η «τέχνη του πολέμου» και... η αμνησία. Ο συνδυασμός που μας έδωσε τον Τζέησον Μπορν. Από τις πιο καλογυρισμένες περιπέτειες της δεκαετίας και με δύο άξια σήκουελ. Ταινία σημείο αναφοράς για το είδος και με μουσικό θέμα που αγαπήθηκε όσο λίγα αυτή τη δεκαετία. Ο Ματ Ντέημον καθιερώθηκε έκτοτε ως ένας πιο γήινος μα καθ? όλα πειστικός σύγχρονος action hero.

Επιλαχούσες 2002: Απεδείχθει πως το 2002 ήταν η χρονιά των Ασιατών. Αλλωστε εκτός των προαναφερθέντων είχαμε τότε και το "Infernal Affairs" από το Χονγκ Κονγκ, ή με άλλα λόγια το έργο που με την υποθεσή του ξετρέλανε τους φαν των αστυνομικών περιπετειών και επίσης οδήγησε τον Σκορτσέζε στο να το κάνει ρημέηκ λίγα χρόνια μετά (The Departed), χαριζοντάς του και το Όσκαρ. Ακόμα είδαμε το "Signs" (Οιωνός) του Σιάμαλαν. Φιλμ που πολλοί εμίσησαν αλλά για μένα παραμένει μία από τις πιο αλληγορικές μεταφυσικές ταινίες που έχω δει ποτέ. Ο φόβος μας για το άγνωστο ποτισμένος με μπόλικο σασπένς και ατμόσφαιρα, που κόβεται με το μαχαίρι. Το «Σχετικά με τον Σμιντ» του Αλεξάντρ Πέην με τον Τζακ Νίκολσον. Συγκίνηση και χαρά δεμένα άψογα σε αυτή την πολύ ανθρώπινη ταινία. Τέλος, «Οι Ώρες», ένα αριστουργηματικό φιλμ με ένα καταπληκτικό καστ να απογειώνει με τις ερμηνείες του ένα εξίσου καταπληκτικό σενάριο. Από τις πιο "μαύρες", στενάχωρες, ταινίες της δεκαετίας

2003

1. Kill Bill Vol.1 (Quentin Tarantino)

Θα μπορούσα να το αφήσω εκτός λίστας. Κι αυτό γιατί από μόνο του δεν είναι τόσο καταπληκτικό φιλμ όπως είναι όταν αποκτά νοηματική συνέχεια και αφηγηματικό δέσιμο με το δεύτερο μέρος του. Αλλά αυτό θα ήταν μια καλή δικαιολογία και τίποτα παραπάνω. Γιατί το Kill Bill κατάφερε και πάλι λόγω του auteur που λέγεται Ταραντίνο να γράψει ιστορία. Η Ούμα Θέρμαν ανοίγει έναν κύκλο αίματος με μουσικές από Λουί Μπακάλοφ μέχρι Μπέρναρντ Χέρμαν να μεταμορφώνουν τόσο την ίδια όσο και τους αντιπάλους της στις πιο συναρπαστικές καρικατούρες της δεκαετίας. Σκεφτείτε μόνο πόσα κινητά μέχρι και σήμερα έχουν σαν ringtone το μελωδικό σφύριγμα της Ντάρυλ Χάνα (Twisted Nerve). Γουέστερν, πολεμικές τέχνες και anime, 3 σε 1. Ο Ταραντίνο αποδεικνύεται και πάλι λίρα εκατό, παιχτούρα, τα πάντα όλα, τί να λέμε τώρα...

2. Master and Commander: The Far Side of the World / Στα Πέρατα του Κόσμου (Peter Weir)

Ράσελ Κρόου και Πολ Μπέτανυ υπηρέτες του βρετανικού ναυτικού, στα πέρατα του κόσμου, κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων πολέμων το 1805. Ο ένας καπετάνιος, ο άλλος γιατρός και φυσιοδίφης. Μπρος ωκεανός και πίσω... ήττα. Σαν τον γάτο με το ποντίκι το βρετανικό πλοίο τους κι ένα αντίπαλο γαλλικό επιδίδονται σε ένα κυνηγητό, που θα καθορίσει το ποιος θα αποδειχτεί πιο πανούργος καπετάνιος και πιο επιδέξιος μπροστά στο πληρωμά του. Κοινωνικό, πολεμικό, εποχής. Κι αυτό 3 σε 1. Ισορροπημένο, καλογυρισμένο κι απολαυστικό όσο λίγα! Δεν το χορταίνω!

3. Big Fish (Tim Burton)

Άλλο ένα όνομα που έχει συνδεθεί με προσωπικό στυλ. Όταν κάνει ταινίες ο Ταραντίνο ξέρουμε τι στυλ θα αντικρύσουμε (τουλάχιστον στους διαλόγους) και το ίδιο ισχύει και για τον Μπάρτον αλλά σε επίπεδο κινηματογραφικού «σύμπαντος» που δημιουργεί κάθε φορά. Στο Big Fish δημιούργησε, πατώντας πάνω στο μυθιστόρημα του Ντάνιελ Γουάλας, όχι μόνο έναν κόσμο αλλά μία ολόκληρη ζωή. Κι ενώ την παρακολουθούμε την ζηλεύουμε. Παραμυθένιος κόσμος και παραμυθένια περιστατικά στη μία όχθη. Στην αντίπερα όχθη ρεαλισμός και συγκίνηση. Και στο τέρμα του ποταμού το ηθικό δίδαγμα. Η ζωή είναι παιχνίδι. Παίξε όσο προλαβαίνεις...

4. Bom yeoreum gaeul gyeoul geurigo bom / Άνοιξη, Καλοκαίρι, Φθινόπωρο, Χειμώνας και πάλι Άνοιξη (Kim Ki-duk)

Η απόλυτη ταινία Ζεν. Μία ολόκληρη φιλοσοφία συμπυκνωμένα δοσμένη σε μία και μόνο ταινία. Από τα έργα τέχνης που τα λόγια είναι περιττά ,γιατί απλούστατα είναι προφανές ότι καμμία περιγραφή δεν θα αποκτήσει την χρησιμότητα που έχει η θέαση της ίδιας της ταινίας. Ποιητικότητα και ευθύτητα συνυπάρχουν για να μεταδώσουν σοφία και ηρεμία. Το αριστούργημα του Κιμ Κι-ντουκ.

5. Oldboy (Chan-wook Park)

Όταν κυκλοφόρησε το συγκεκριμένο φιλμ κανείς δεν είχε μυρωδιά ότι πρόκειται για το δεύτερο μέρος τριλογίας (Η Εκδίκηση μιας Κυρίας και η Τελευταία Εκδίκηση, τα άλλα δύο μέρη της). Το σοκ όμως που υπέστησαν όσοι είδαν το "Oldboy" τους ενεργοποίησε! Από που μας ήρθε αυτό το τόσο πρωτότυπο φιλμ; Ποιός το σκηνοθέτησε; Δυνατές ανατροπές σε μία άκρως καθηλωτική και πρωτότυπη ιστορία εκδίκησης. Cult από κούνια.

Επιλαχούσες 2003: «Χαμένοι στη Μετάφραση» της Σοφίας Κόπολα. Όταν η κινηματογραφική απλότητα μετουσιώνεται σε μία άκρως τρυφερή και με χιούμορ ταινία χαρακτήρων. Μπιλ all-the-money-Μάρευ σε έναν από τους χαρακτηριστικότερους ρόλους της δεκαετίας που μας έφυγε. «Goodbye Lenin» εκ Γερμανίας και για την ακρίβεια Ανατολικής Γερμανίας. Όπου ο Ντάνιελ Μπρουλ φροντίζει όταν ξυπνήσει η μάνα του από το κώμα, έπειτα από το εγκεφαλικό που υπέστη, να μην πάρει χαμπάρι ότι κατά την «απουσία» της είχε πέσει το τείχος του Βερολίνου. Απολαυστικό και βαθιά πολιτικό. «Τελευταίος Σαμουράι». Τι κι αν παίζει ο Τομ Κρουζ; Όταν το στόρυ κι η σκηνοθεσία παίρνουν άριστα τότε αυτή επική ταινία αξίζει τα παρασημά της και με το παραπάνω. Τέλος οι «Πειρατές της Καραιβικής». Αν δεν έπαιζε ο Τζόνυ Ντεπ θα περνάγαμε όλοι ευχάριστα εκείνο το καλοκαίρι. Αλλά όχι τόσο ευχάριστα! Κάπτεν Τζακ Σπάροου (χαρακτήρας που αγαπήθηκε όσο λίγοι) και Σία δια χειρός του Γκορ Βερμπίνσκι, που ένα χρόνο πριν είχε «φτιάξει» την καριέρα του με το «Ring». Με τους «Πειρατές»... μπέτωσε στο Χόλυγουντ για τα καλά.

2004

1. 2046 (Wong Kar-Wai)

Κατ? εμέ η ταινία «χαστούκι» της χρονιάς και της δεκαετίας. Ο Καρ-βάι αποδεικνύει και πάλι το πόσο τεράστιος εικονοκλάστης είναι μεταφέροντας μέσα από την παλλόμενη αισθησιασμό οθόνη, ξανά μετά την "Ερωτική Επιθυμία", τα εξής μηνύματα: αν δεν μείνεις μόνος σου για να ξεπεράσεις τους ανεκπλήρωτους ερωτές του παρελθόντος θα καταλήξεις να αναζητάς υποκατάστατα. Η πρώτη σχεδόν μιάμιση ώρα φαντάζει κακό τηλεοπτικό σήριαλ. Μετά έρχονται τα πάντα τούμπα και το φιλμικό χαστούκι παίρνει σάρκα και οστά. Επίσης με ένα από τα καλύτερα soundtracks της δεκαετίας.

2. Hawaii, Oslo / Χαβάη, Όσλο (Erik Poppe)

Το έταιρο φιλμικό χαστούκι της χρονιάς αλλά σκανδιναβικής προελεύσεως. Σαν το «Μανόλια» του Πολ Τόμας Άντερσον αλλά με την ωμοτητά του να αντικαθίσταται από πανίσχυρα συναισθήματα. Κυκεώνας συμπτώσεων ή γεγονότα με σημασία, η σκοπιμότητα των οποίων θα αποδειχθεί όταν βγάλουμε μπροστά από τα μάτια μας το καλειδοσκόπιο; Απλά Αριστούργημα (με άλφα κεφαλαίο).

3. Darwin?s Nightmare / Ο Εφιάλτης του Δαρβίνου (Hubert Sauper)

Εδώ πλέον μιλάμε για το ντοκιμαντέρ-χαστούκι της χρονιάς. Ένα ντοκυμαντέρ που δείχνει ανεπιτήδευτα τις εξής εικόνες: αεροπλάνα από την Ευρώπη προσγειώνονται στην Τανζανία γεμάτα όπλα και φεύγουν γεμάτα ψάρια από τη λίμνη Βικτόρια. Το είδος του αλιεύματος, η πέρκα του Νείλου, δεν θα έπρεπε καν να είναι εκεί! Τα αποτελέσματα τριπλά: εμπόριο όπλων, οικολογική ανισορροπία, και τα ψάρια που βλέπουμε να απολαμβάνουν οι ευρωπαίοι στο τραπέζι τους ενώ τα παιδάκια που ζουν στις όχθες της λίμνης, που αυτά ψαρεύονται, λιμοκτονούν. Τα λόγια περιττά.

4. Million Dollar Baby (Clint Eastwood)

Μέχρι να κερδίσει τα 4 Όσκαρ (καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας και δύο ερμηνειών) κανείς δεν πήγαινε σινεμά με τη βεβαιότητα ότι αυτό που θα δει είναι ένα δυνατό δράμα κι όχι μία ταινία με θέμα την πυγμαχία. Σχεδόν όλοι όμως, κι αυτό το θυμάμαι έντονα, έβγαιναν από την αίθουσα κρατώντας χαρτομάντηλα ή στην καλύτερη περίπτωση βουρκωμένοι. Ο Κλιντ Ήστγουντ είχε αποδείξει και πάλι ότι είναι από τους μεγαλύτερους και καλύτερους αμερικανούς εν ενεργεία σκηνοθέτες.

5. Eternal Sunshine of a Spotless Mind / Η Αιώνια Λιακάδα Ενός Καθαρού Μυαλού (Michel Gondry)

Όταν ο σκηνοθέτης Μισέλ Γκοντρύ επανασυνδέθηκε με τον σεναριογράφο Τσάρλι Κάουφμαν και το ταλέντο του Τζιμ Κάρευ συνάντησε αυτό της Κέητ Γουίνσλετ. Τρυφερό, ρομαντικό, μεταφυσικό, σουρεαλιστικό. Ταινία με πολύ συναίσθημα που διαχειρίζεται τις σχετιζόμενες με ερωτικές απογοητεύσεις αναμνήσεις μας όπως σίγουρα θα ήθελε ο χαρακτήρας του 2046. Πανάξιο Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου!!!

Επιλαχούσες 2004: Η συνέχεια του πρώτου "Kill Bill" έδεσε το γλυκό και ήταν τόσο διαφορετική, μιας και απουσίαζε το gore στοιχείο και οι αιματηρές "συμπλοκές", που συνδυαστικά με το πρώτο μέρος μάς έκανε να αναφωνήσουμε ότι η εκδίκηση αυτής της νύφης ήταν μία αριστουργηματική διλογία. Ο «Λέμονι Σνίκετ», με τον Τζιμ Κάρευ, κέρδισε τις εντυπώσεις σαν το πιο ευφάνταστο κι αξιοθαύμαστα καλοσκηνοθετημένο κι ώριμο παιδικό παραμύθι εκείνης της χρονιάς. Το «Ολομόναχοι Μαζί» του Κιμ Κι-ντουκ, ήταν το δεύτερο στη συνέχεια αριστούργημα του Κορεάτη σκηνοθέτη ενώ τέλος εντυπωσίασαν τα εξής: «Collateral» (Η Διαδρομή) του Μάικλ Μαν με καταπληκτικές ερμηνείες από Τομ Κρουζ και Τζέημι Φοξ και τέλεια σκηνοθεσία από τον Μαν. Το «Σκοτεινό Χωριό» του Σιάμαλαν με άλλο ένα εξαιρετικό κόνσεπτ και απρόσμενο φινάλε και το «Ψάχνοντας της Χώρα του Ποτέ» με ήρωα όχι τον Πήτερ Παν αλλά τον συγγραφέα του. Υπέροχα γλυκόπικρο.

2005

1. Sin City / Αμαρτωλή Πόλη (Robert Rodriguez)

Βασισμένο στο graphic novel του Φρανκ Μίλερ το Sin City αποτέλεσε μία ασπρόμαυρη όσο και αιματηρή επίθεση στον αμφιβληστροειδή μας. Αποτέλεσμα αυτού οι αναρίθμητοι οπαδοί που απέκτησε εξαιτίας της αισθητικής του, η οποία  εντυπωσίασε κάθε τύπο θεατή, από τον πλέον mainstream μέχρι τον πιο hard-core avant-garde σινεφίλ. Και διόλου άδικα. Σπουδαίο come-back στη μεγάλη οθόνη του Μίκυ Ρουρκ, στην πιο άψογα στυλιζαρισμένη ταινία της δεκαετίας, που επαναπροσδιόρισε την κόμικ αισθητική στο σύγχρονο σινεμά.

2. Cach? / Κρυμμένος (Michael Haneke)

Ο άνθρωπος είναι τεράστιος!!! Ο Χάνεκε είναι μακράν ο καλύτερος ευρωπαίος σκηνοθέτης. Λέει τα πάντα, δεν τα λέει όμως ποτέ ευθέως ,αλλά ? κι εκεί είναι η ειρωνεία και η μαεστρία του ? τα λέει πάντα στα μούτρα μας κι εμείς δεν το παίρνουμε χαμπάρι. Κι ο καθένας από εμάς από την καρέκλα του θεατή αναλογίζεται ταυτόχρονα για την ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων του φιλμ και για τα πολιτικά μηνύματα που φέρει η ταινία. Εδώ ο Ντανιέλ Οτέιγ και η Ζυλιέτ Μπινός λαμβάνουν βιντεοκασέτες που δείχνουν αυτούς και έτσι συμπεραίνουν ότι κάποιος τους παρακολουθεί. Κανείς δεν ξέρει ποιος τους παρακολουθεί. Ούτε κι αυτοί, ούτε και εμείς και ούτε κι έχει καμμία σημασία. Σημασία έχει τι πιστεύουμε εμείς ότι συμβαίνει. Σε εμάς, στην ψυχολογία μας, στην ψυχολογία των χαρακτήρων και στην κοινωνία, που τόσο μεγαλειωδώς στήνει σε ένα και μόνο κάδρο στο φινάλε του ο Χάνεκε. Συγκλονιστική!

3. Le Couperet / Το Τσεκούρι (Costa Gavras)

Ενώ ο Αυστριακός μας έριχνε στο λάκκο της αβεβαιότητας με τον «Κρυμμένο» του, ο Γαβράς μας εμφάνιζε τον ίδιο λάκκο με την ταμπέλα της παγκοσμιοποίησης. Εμπνευσμένο σενάριο, τα στοιχεία νουάρ και σασπένς μπλέκονται με αυτά του πολιτικού σινεμά και το αποτέλεσμα είναι το απολαυστικό και συνάμα βαθυστόχαστο «Τσεκούρι». Και πρωτότυπο και καυστικό. Η παγκοσμιοποίηση βρήκε τον δασκαλό της για? δύο ώρες.

4. Good Night and Good Luck / Καληνύχτα και Καλή Τύχη (George Clooney)

Ο σούπερ-σταρ Τζορτζ Κλούνευ, το σούπερ αρσενικό του Χόλυγουντ αποποιείται των τίτλων αυτών και πάει και πίσω από τις κάμερες (για 2η φορά στην καριέρα του τότε). Το αποτέλεσμα είναι εκθαμβωτικό παρότι ασπρόμαυρο. Άψογη κινηματογράφιση, αριστουργηματικό σενάριο, ερμηνεία μεγατόνων από τον Ντέηβιντ Στράδερν (ερμηνεία που εύκολα θα κατέτασσα στις καλύτερες της δεκαετίας). Η ιστορία της «αποκαθήλωσης» του γερουσιαστή ΜακΚάρθυ φιλμάρεται καλύτερα από ποτέ. Από τις μεγαλύτερες αδικίες των Όσκαρ εκείνης της χρονιάς παρά τις 6 υποψηφιότητες.

Επιλαχούσες 2005: Σας είχα πει να τον σημειώσετε τον Κρίστοφερ Νόλαν του Μεμέντο. Με το «Batman Begins» έκανε ένα ακόμα βήμα στην καριέρα του και μας εντυπωσίασε και πάλι αφού το reboot που έφτιαξε για τον μύθο του Batman ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Την ίδια χρονιά ο Πήτερ Τζάκσον (της τριλογίας του «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών») είχε πει πως αν δεν δακρύσει ο κόσμος στη σκηνή του θανάτου του «Κινγκ Κονγκ» τότε θα ?χει αποτύχει. Εκ μέρους μου μιλώντας πάντα οφείλω να ομολογήσω πως δεν απέτυχε. Και θαμπώθηκα και δάκρυσα. Επίσης αριστούργημα της χρονιάς θα έχρηζα τον «Κυρίαρχο του Παιχνιδιού» (Lord of War) του Μάικ Νίκολς με τον Νίκολας Κέητζ. Διαμαντένιο φιλμ από κάθε άποψη με θέμα το εμπόριο όπλων. Τέλος τις εντυπώσεις κέρδισε με ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα αλλά και πολυσυζητημένα φιλμ του 2005 ο Τόμυ Λη Τζόουνς στη μία και μοναδική σκηνοθετική δουλειά του, στις «Τρεις Ταφές του Μελκιάδες Εστράντα», σε σενάριο του καταπληκτικού Γκιγιέρμο Αριάγκα.

2006

1. Children of Men / Τα Παιδιά των Ανθρώπων (Alfonso Cuaron)

Τέσσερις οι ταινίες που ξεχώρισαν σε ένα φτωχό κινηματογραφικά έτος όπως το 2006. «Τα Παιδιά των Ανθρώπων» ήταν το κραυγαλέο αριστούργημα της χρονιάς. Η σκηνοθεσία του Κουαρόν και όλη η παραγωγή που έγινε για να δημιουργηθεί ο σκοτεινός κόσμος στην Αγγλία του κοντινού μέλλοντος πρέπει να βγει σε βιβλία και σε DVD και να διδάσκεται ως μάθημα κινηματογράφου. Τέλεια σε όλα της και για αυτό την θεωρώ «κλασσική». Ακόμα κι αν έλειπαν τα δύο εκπληκτικότερα μονοπλάνα της δεκαετίας θα παρέμενε μία άψογη ταινία. Απλά με αυτά μαζί ορίζεται ως διαχρονικό αριστούργημα.

2. The Fountain / Η Πηγή της Ζωής (Darren Arronofsky)

Η πιο τολμηρή ταινία που είδα αυτή τη δεκαετία και πραγματεύεται την αιώνια αγάπη, τον φόβο μας για το θάνατο, τη ζωή μετά, την πνευματικότητα, την αυτοσυνειδησία και όλα όσα οδηγούν στην αιωνιότητα. Δύσκολα ζητήματα, δύσκολη ταινία, που για την πλειοψηφία του κοινού ίσως και να ήταν τελείως ακατανόητη κι όχι άδικα. Προσωπικά με συγκλόνισε γιατί δεν έμεινα στις πανέμορφες εικόνες, που έπλασε αυτός ο σπουδαίος νέος σκηνοθέτης που λέγεται Αρονόφσκυ, αλλά γιατί την άφησα να μου «μιλήσει». Ταινία με τόση ψυχή μέσα της, που κατέληξε να μην είναι ταινία αλλά «εμπειρία».

3. Das Leben der Anderen / Οι Ζωές των Άλλων (Florian Henckel von Donnersmarck)

Ολοκληρωμένο φιλμ γιατί κι όλα τα επιμέρους στοιχεία του ήταν ολοκληρωμένα. Σκηνοθεσία, σενάριο, ερμηνείες. Ο τέλειος κύκλος. Ίσως η πιο δυνατή ταινία του σύγχρονου γερμανικού σινεμά. Δραματική, ανθρώπινη μα και πολιτική ταινία με την Ανατολική Γερμανία στο στόχαστρο, σε μία ιστορία που διαδραματίζεται εν έτει 1984. Δεν άφησε κανέναν ασυγκίνητο εκτός από τους Αμερικάνους της Ακαδημίας.

4. Perfume / Το Άρωμα (Tom Tikwer)

Φοβερό το επίτευγμα του Τομ Τίκβερ (Τρέξε Λολα Τρέξε και Παράδεισος, οι πιο γνωστές ταινίες του μέχρι τότε). Κατάφερε να δημιουργήσει μία ταινία που όντως? την μυρίζαμε. Ο χαρακτήρας του Γκρενουίγ υποβλητικός κι άριστα υποστηριζόμενος από την υποκριτική δεινότητα του νεαρού βρετανού ηθοποιού Μπεν Γουίσοου. Επιπλέον η αναπαράσταση της εποχής (Ευρώπη του 18ου αιώνα) ήταν άψογη. Από τις κινηματογραφικές μεταφορές μυθιστορημάτων που στέφθηκαν με απόλυτη επιτυχία!

Επιλαχούσες 2006: Ο «Λαβύρινθος του Πάνα» του Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο ήταν ένα εξαιρετικό αμάγαλμα παραμυθιού και ιστορικού-πολιτικού σχολίου. Ο Ντελ Τόρο άφησε το στίγμα του και εδώ δημιουργώντας το πιο ευφάνταστο φιλμ του 2006. Το «Prestige», πάλι του Νόλαν, με Μπέηλ-Τζάκμαν-Κέην να επιδίδονται σε μονομαχίες «μάγων». Ευφυές, σκοτεινό, ανατρεπτικό, με εκπληκτικό φινάλε. Επιπλέον είχαμε και την ταινία που έσπασε ταμεία στην Ελλάδα, καθόλου τυχαία, τους «300», που πατώντας στην αισθητική του Sin City αποθέωσαν τους 300 του Λεωνίδα. Περισσότερο βίντεογκέημ παρά ταινία αλλά παρόλα αυτά ήταν μία must-see εμπειρία για μεγάλη οθόνη. Τέλος αξίζει να σημειωθεί η ταινία «The Fall» του Τάρσεμ Σινγκ. Δεν κυκλοφόρησε ποτέ στα ελληνικά σινεμά ή στα βιντεο-κλαμπ (παρά μόνο προσφάτως που βρήκε διανομέα). Ποιητικότατη ταινία, που θα ζήλευαν πολλοί. Σενάριο και φωτογραφία άριστα. Συγκινητικό και μαγικό ταυτόχρονα. Ανακαλύψτε τη.

2007

1. Persepolis / Περσέπολις (Vincent Paronnaud, Marjane Satrapi)

Μετά το "Spirited Away" του Μιγιαζάκι, το δεύτερο «ενήλικο» κινούμενο σχέδιο που μάγεψε κοινό και κριτικούς την δεκαετία που μας πέρασε. Εδώ όμως δεν υπάρχει μαγεία. Υπάρχει μόνο ωμός ρεαλισμός δοσμένος μέσα από ασπρόμαυρο σκίτσο. Η ιστορία ενός κοριτσιού του Ιράν, που έζησε από κοντά ? αλλά και από μακριά ως μετανάστρια ? την ισλαμική επανάσταση της δεκαετίας του ?70, που έφερε το τέλος της δυναστείας του Σάχη. Μια συγκλονιστική ιστορία, βασισμένη στο αυτοβιογραφικό κόμικ της Μαριάν Σατράπι, που απέσπασε το βραβείο της επιτροπής του Φεστιβάλ Καννών, αλλά όχι και τον Χρυσό Φοίνικα παρά την υποψηφιότητα της.

2. The Mist / Η Ομίχλη (Frank Darabont)

Μία ομίχλη κατακλύζει μία επαρχιακή πόλη των Η.Π.Α. και διάφορα τέρατα απελευθερώνονται. Με αυτή την πρόταση θα νόμιζε κανείς ότι πρόκειται για ταινία τρόμου β? διαλογής. Με μια άλλη πρόταση μεταμορφώνεται στην καλύτερη αλληγορική ταινία του 2007: αρκετοί πολίτες εγκλωβίζονται λόγω μιας μυστηριώδους ομίχλης μέσα σε ένα σούπερ μάρκετ. Μορφωμένοι, αμόρφωτοι, φανατικοί θρησκόληπτοι, αγνωστικιστές. Όλοι αυτοί κλεισμένοι μέσα στον απόλυτο παράδεισο του δυτικού πολιτισμού. Το σούπερ μάρκετ. Ο εχθρός δεν είναι τα τέρατα. Είναι ο ένας για τον άλλον ανάλογα με το τι «πιστεύει», ανάλογα με το αν έχει για όπλο του την κοινή λογική ή τον «φόβο». Ο Φρανκ Ντάραμποντ παρέδωσε μία καλτ ταινία. Η τελευταία σκηνή, υπό τη μουσική υπόκρουση τραγουδιού των Dead Can Dance, απλά ανατριχιαστική!

3. There Will Be Blood / Θα Χυθεί Αίμα (Paul Thomas Anderson)

Από τους μεγαλύτερους αμερικανούς σκηνοθέτες της νέας γενιάς ο Άντερσον. Είχε ήδη κάνει τρεις υπέροχες ταινίες, εκ των οποίων το «Μανόλια» (1998) να είναι το αριστουργημά του μέχρι και σήμερα. Σε ηλικία μόλις 37 ετών έκανε το «Θα Χυθεί Αίμα». Η ιστορία του τέλους της εποχής του χρυσού και της γέννησης της τρέλας του μαύρου χρυσού. Πανάξιο όσκαρ ερμηνείας στον Ντάνιελ Ντέυ Λιούης, που ειδικά με την αποδοσή του σε δύο συγκεκριμένες σκηνές (στο παρεκκλήσι και στο φινάλε) απογείωσε το φιλμ. Άψογο σε όλα τα επίπεδα!

4. The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford / Η δολοφονία του Τζέσε Τζέιμς από τον δειλό Ρόμπερτ Φορντ (Andrew Dominik)

Αργό φιλμ, ίσως πολύ περισσότερο από όσο θα ήθελαν οι περισσότεροι σινεφίλ, αλλά αυτό του έδωσε έναν λυρισμό, που δεν θα περίμενε κανείς ότι μπορεί να έχει ένα «γουέστερν». Δεν πρόκειται βέβαια για κλασσικό γουέστερν. Δεν βλέπουμε μία ιστορία με ήρωες αλλά με αντι-ήρωες. Η ιστορία εν ολίγοις πραγματική αλλά παρόλα αυτά διαχρονική: όταν ένα είδωλο απομυθοποιείται, ο πρώην φανατικός θαυμαστής αυτού, μεταμορφώνεται στον μεγαλύτερο πολέμιο του και κατόπιν δημιό του. Σπουδαία κινηματογράφιση, θαυμάσια ερμηνεία από τον Μπραντ Πητ.

Επιλαχούσες 2007: Η βρετανική «Εξιλέωση» (Atonement). Σημαντικό φιλμ εποχής που μπορεί να έχει στον πυρήνα του τον «έρωτα» μεταξύ δύο νέων αλλά η ουσία του κρύβεται στο πως αυτός επηρεάστηκε από τις πράξεις μιας 13χρονης. Θαυμάσιο το μονοπλάνο στην ακτή του Dunkirk. Επίσης μία από τις πιο τρομακτικές ταινίες όχι της χρονιάς αλλά της δεκαετίας ήταν και το ισπανικό «REC», που μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο έγινε αμερικάνικο ρημέηκ, εξαιτίας της καταπληκτικής (έμπνευσης) κινηματογραφισής του με κάμερα στο χέρι. Τέλος τα «Bourne Ultimatum», «Το Σκάφανδρο κι η Πεταλούδα» και το «4 Μήνες, 3 Βδομάδες, 2 Μέρες» συμπληρώνουν την λίστα με τις καλύτερες ταινίες που είδαμε το 2007.

2008

1. The Dark Knight / Σκοτεινός Ιππότης

Αν το «Batman Begins» ανέβασε το πήχη λόγω της ποιοτητάς του για τις ταινίες που βασίζονται σε κόμικ, τότε ο «Σκοτεινός Ιππότης» τον ανέβασε στο? διάστημα. Καταπληκτική ταινία, με ένταση, μυαλό, νεύρο και? χάος! Ομολογώ πως δεν είχα ξαναδεί ποτέ πιο πριν τέτοιο πειστικό «χάος» να δημιουργείται σε μια πόλη από έναν «τρομοκράτη». Ο τρομοκράτης εδώ ήταν ο παρανοϊκός Τζόκερ, που υποδύθηκε ο Χηθ Λέτζερ. Πέρα από την ερμηνεία του, που μας άφησε άφωνους, ο ρόλος του εδώ απέκτησε θρυλικές διαστάσεις εξαιτίας του θανάτου του ηθοποιού μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων. Ίσως το καλύτερο blockbuster της δεκαετίας που μας πέρασε... από τον Κρίστοφερ Νόλαν και πάλι!

2. Revolutionary Road / Ο Δρόμος της Επανάστασης (Sam Mendes)

Από τις ταινίες που θα φέρει πιο κοντά τα ζευγάρια ή θα τα χωρίσει. Δύο άνθρωποι γνωρίζονται, ερωτεύονται, παντρεύονται. Ενώ περνάνε τα χρόνια ο έρως φεύγει, ο γάμος μεταλλάσσεται σε συμβίωση δια συμβιβασμού και οι προτεραιότητες αλλάζουν. Κι όταν αλλάξουν έρχεται η γκρίνια, η απόσταση, ο χωρισμός. Κοινωνικό δράμα που καταπιάνεται με διαχρονικά ζητήματα και μας τα τρίβει στα μούτρα αποκάλυπτα. Από τις κορυφαίες στιγμές των Μέντες, Γουίνσλετ, Ντι Κάπριο κι από τις πιο αδικημένες ταινίες εκείνης της χρονιάς.

3. Gran Torino (Clint Eastwood)

Μακράν το αριστούργημα του 2008. Μακράν η πιο απλή ταινία του Ήστγουντ. Μακράν το καλύτερο μάθημα κινηματογράφου της χρονιάς. Ηλικιωμένος βετεράνος του πολέμου της Κορέας χηρεύει. Γύρω του όλα του είναι «ξένα», απολίτιστα, ενοχλητικά, ακατανόητα. Οι ασιάτες γείτονες, οι συμμορίες, η θρασυδειλία και η ανεντιμότητα των «σύγχρονων» ανθρώπων. ΑΝ αυτός ο ρόλος αποδειχτεί το κύκνειο άσμα του Ήστγουντ ως ηθοποιού τότε ήταν η καλύτερη επιλογή που θα μπορούσε να κάνει. Κινηματογραφική απλότητα και ευθύτητα που ενθουσίασε και συγκίνησε.

4. Slumdog Millionaire (Danny Boyle)

Θριάμβευσε σε όλα τα βραβεία και τα φεστιβάλ. Το μυστικό εδώ ήταν η σκηνοθεσία κι όχι το σενάριο. Το σενάριο από μόνο του ιδιοφυές. Αλλά στα χέρια κακού σκηνοθέτη θα γινόταν μια χαμένη ευκαιρία που την κατάπιε η έλλειψη ταλέντου κάποιου υπαλλήλου του Χόλυγουντ. Ο Μπόυλ δεν έχασε την ευκαιρία. Κάθε σεκάνς είχε και μία μοναδική δυναμική. Η αφήγηση του Ντάνυ Μπόυλ έκανε το πανέξυπνο στόρυ του μία μάζα τέτοιας δυναμικής που στο τέλος θες δεν θες μένεις άφωνος από το «βάρος» της στις αισθήσεις σου. Δεν είναι διαχρονικό αριστούργημα. Είναι όμως το καλύτερο μάθημα για όλους όσοι θέλουν να κάνουν πανέμορφες και «παγκόσμιες» ταινίες. Οκτώ χρυσά αγαλματάκια καθ? όλα άξια.

Επιλαχούσες 2008: Ο «Παλαιστής» (The Wrestler) του Αρονόφσκυ, που σηματοδότησε την πραγματικά μεγάλη επιστροφή στους πρωταγωνιστικούς ρόλους του Μίκι Ρουρκ, που έδωσε εδώ την ερμηνεία της ζωής του. Φοβερά συγκινητική ταινία. Από την πρώτη ώρα με τον τσιμεντόλιθο στο στέρνο μάς είχε ο Αρονόφσκυ. Παράλληλα ο «Milk» είχε κι αυτός μία σπουδαία ερμηνεία, αυτή τη φορά από τον Σον Πεν, στον ομώνυμο ρόλο. Άψογη αναπαράσταση των 70s σε μια πολιτική και κοινωνική ταινία που τα είχε όλα. Αξιοπρόσεχτο επίσης ήταν και το γερμανικό «Το Κύμα», που πάταγε σε μία κοινότοπη θεματολογία μεν αλλά είχε λίγο πιο ξεχωριστό ενδιαφέρον δε από άλλες γερμανικές ταινίες τέτοιου τύπου. Δυνατό φιλμ. Τελευταία αλλά σίγουρα από τις καλύτερες ταινίες εκείνης της χρονιά το «Wall-E» της Pixar. Σκεπτόμενο, ώριμο, οικολογικό. Η θεματολογία δεν ήταν για «χαβαλέ» αλλά για να τσιγκλήσει τον εφησυχασμένο μας εγκέφαλο. Το αριστούργημα της Pixar.

2009

1. Avatar (James Cameron)

Ό,τι και να πούμε είναι λίγο. Τρεις τεράστιες κινηματογραφικές τεχνολογικές καινοτομίες (performance capture, e-motion technique, "the volume"), επινοήσεως Κάμερον, αλλάζουν το σινεμά. Σε μερικά χρόνια, μας αρέσει δεν μας αρέσει, οι περισσότερες ταινίες που θα παράγει το Χόλυγουντ θα είναι 3-D. Αν έστω οι μισές αγγίζουν το επίπεδο του Avatar τότε ας είναι? Σχετικά επιφανειακό στόρυ, αλλά με πληθώρα αντιμιλιταριστικών και οικολογικών μηνυμάτων, ντυμένα με το πιο εντυπωσιακό περιτύλιγμα. Μία ταινία, μία μυθολογία, ένας κόσμος, που έσφυζε από ιδέες! Μοναδική εμπειρία!

2. Das weisse Band / Η Λευκή Κορδέλα (Michael Haneke)

Ό,τι πιο βαθυστόχαστο είδα προσωπικά αυτή τη δεκαετία. Όλα είναι συστηματοποιημένα και όμορφα και υπό έλεγχο όταν έχουν εξηγηθεί. Αν συμβαίνουν όμως γεγονότα που εγείρουν απορίες και οι εξηγήσεις δεν έρχονται γρήγορα τότε ο έλεγχος χάνεται και η κοινωνία αναστατώνεται. Κι όταν αναστατώνεται η αντίδραση οδηγεί στη βία και η βία σε περισσότερη βία. Ίσως και στο? φασισμό. Η σημαντικότερη, σπουδαιότερη, συγκλονιστικότερη ταινία του 2009 έχει και πάλι την υπογραφή του κορυφαίου ευρωπαίου Μίκαελ Χάνεκε. Η κινηματογραφική του γλώσσα δεν έχει αντίπαλο.

3. Moon (Duncan Jones)

Ο υιός του Ντέηβιντ Μπάουι ντεμπουτάρει με «ταινιάρα» που δημιούργησε μέσα σε 33 μέρες από το τίποτα. Ένα σετ, ένας ηθοποιός (Σαμ Ρόκγουελ), ελάχιστα visual effects αλλά ένα σενάριο που τσακίζει κόκαλα. Στο πρώτο μισό της μας κάνει να απορούμε για το «που το πάει» και στο δεύτερο ξεκινάει η πραγματική «κατάδυση» στην ψυχή του πρωταγωνιστή. Ευφυές. Αν ως «πρωτάρης» σκηνοθέτησε κάτι τέτοιο τόσο τέλεια, τότε το μέλλον του Τζόουνς προδιαγράφεται ήδη λαμπρό.

4. Precious / Μονάκριβη (Lee Daniels)

Ψυχοπλακώθηκα από το πρώτο πεντάλεπτο. Δάκρυσα στην ώρα. Και πριν το τέλος άρχισα να σκέφτομαι αν θα πρέπει να συνεχίσω να κρατιέμαι ή να πλαντάξω. Το πιο βαρύ δράμα από εποχής «Ωρών» (The Hours). Η ιστορία μιας 16χρονης που ό,τι έχει βιώσει είναι αβάσταχτο στον κοινό νου. Η εξέλιξη της δραματουργίας απόλυτα ισορροπημένη, δεν εκβιάζει ούτε στιγμή τα συναισθήματα του θεατή. Συγκλονιστικές ερμηνείες από την νεαρή Sidibe και την Mo?nique, που υποδύεται τη μητέρα της.

Επιλαχούσες 2009: Ο Ταραντίνο υπογράφει την καλύτερη του ταινία για αυτή τη δεκαετία με τον περίεργο τίτλο «Inglorious Basterds». «Αυτό πρέπει να είναι το αριστουργημά μου» είναι η τελευταία ατάκα δια στόματος Μπραντ Πητ, κάτι που μάλλον έβαλε στο σεναριό του ο Ταραντίνο απευθυνόμενος σε μας και στον εαυτό του. Ο Λαρς Φον Τρίερ από την άλλη μας έδωσε τον αιρετικό «Αντίχριστο». Στο θήλυ οφείλονται τα δεινά του κόσμου μας λέει και με σοκαριστικά πλάνα μας το σερβίρει. Ένα από τα καλύτερα σενάρια όμως του 2009 ήταν αυτό του «Ραντεβού στον Αέρα» (Up in the Air) του Τζέησον Ράιτμαν. Πολλοί νόμιζαν ότι ήθελε να μιλήσει για την οικονομική κρίση και τις επιπτώσεις της αλλά αυτή δεν είναι η προσέγγιση που έχει το φιλμ τελικά, μιας και το μόνο που θέλει να μας πει είναι ότι οι επιλογές ζωής που κάνουμε καθορίζουν το παρόν, το μέλλον μας και το περιβάλλον μας. Αφεντικά της μοίρας μας είμαστε εμείς και μόνο εμείς, ό,τι και να μας συμβεί.

Σε περίπτωση που απορείτε κάποιοι που είναι σε αυτή τη λίστα με τις 43 καλύτερες ταινίες τις δεκαετίας και τις 40 επιλαχούσες η τριλογία του «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» απλά να ξεκαθαρίσω πως πρόκειται για την πιο άψογη, κι εκτός συναγωνισμού, τριλογία που κυκλοφόρησε τη δεκαετία 2000-2009. Οι τρεις ταινίες του Πήτερ Τζάκσον έφεραν επανάσταση στον κινηματογράφο. Αν δεν υπήρχε το γκόλουμ δεν θα υπήρχε το Avatar (κι αν δεν υπήρχαν οι Πόλεμοι των Άστρων και το Jurassic Park δεν θα υπήρχε ούτε ο Άρχοντας). Θα ήταν άδικο λοιπόν να συμπληρώσω τη λίστα με αυτές τις τρεις ταινίες μαζί, καθώς θεωρώ πως οφείλουν να βρίσκονται έξω από κάθε λίστα. Ήταν ένα καταπληκτικό σύνολο που είτε το δούμε ως εμπορικό blockbuster είτε ως ποιοτικές ταινίες φαντασίας πρέπει να παραδεχτούμε πως ήταν ταινίες που δημιουργήθηκαν με πολύ αγάπη και μεράκι από τον Τζάκσον και την ομάδα του και για αυτό πέτυχαν. 11 στα 11 βραβεία είχε πάρει ο τρίτος «Άρχοντας» κι όσο κι αν θέλουμε να αγνοούμε ή να χλευάζουμε τον συγκεκριμένο θεσμό (πανηγύρι όπως τον είχα αναφέρει και στο περσινό μου άρθρο) δεν θα πούμε εν προκειμένω ότι τα πήρε όλα κι έφυγε τότε άδικα! Τα άξιζε.

Όσο για ταινίες όπως τα "Mulholland Drive", "Amelie", "Dogville" κλπ. δεν θα αρνηθώ το γεγονός ότι δεν μου είπαν απολύτως τίποτα διότι, όπως ανέφερα και στον πρόλογο, ο υποκειμενισμός μου απέναντι τους υπερίσχυσε των αντικειμενικών κριτηρίων μου. Ταινίες που φέρουν αναμφίβολα μεγάλες αρετές και χρήζουν θέασης, αλλά μιας και άρχισα να δημιουργώ μία λίστα με τις «καλύτερες ταινίες της δεκαετίας που μας πέρασε» τότε θα ήμουν το λιγότερο ανειλικρινής αν τις έβαζα μόνο και μόνο επειδή είχαν αυτές τις προφανείς αρετές αλλά η «ανάγνωση» που τους έκανα δεν μου έδωσε κάτι παραπάνω.

Η 7η Τέχνη αποτελεί το πάντρεμα όλων των τεχνών και για αυτό είναι και η πιο συνήθης θεματολογία, μεταξύ των φιλότεχνων, όπου συμφωνίες και ασυμφωνίες, αξίες κι απαξίες, συνυπάρχουν, διαξιφίζονται και οδηγούν είτε σε αλληλοσεβασμό απόψεων είτε σε τέλμα. Όταν ξεκινάει μία κουβέντα για το σινεμά μεταξύ κάποιων που γνωρίζονται ίσως και για πρώτη φορά από τις πρώτες ερωτήσεις που γίνονται εκατέρωθεν είναι η «Ποιές είναι οι αγαπημένες σου ταινίες;» Για τον γράφων αυτού του άρθρου οι αγαπημένες ταινίες του είναι όσες έχει διαπιστώσει, όταν εκ των υστέρων έκανε την άθροιση τους, ότι απορρέουν πάνω από όλα συναίσθημα ή πληθώρα αυτών. Κάτι μου λέει μάλιστα πως οι περισσότεροι εξ υμών που αγαπάτε το σινεμά αν φτιάξετε τη δική σας λίστα θα δείτε ότι οι αγαπημένες σας είναι αυτές που σας έβγαλαν πολλά συναισθήματα?