Άρης και Αφροδίτη, 1578Οι ίδιοι, νυχτερινοί σχεδόν, τόνοι χαρακτηρίζουν και μια ολόκληρη σειρά από μικρούς πίνακες ζωγραφισμένους στη δεκαετία του 1570. Όπως «Ο Χριστός ανεβαίνει στον Γολγοθά», «Άρης και Αφροδίτη», καθώς και έργα μεγάλων διαστάσεων, την «Προσκύνηση των Μάγων» και το πολύπτυχο της Σάντα Κορόνα. Αλλά στις «Τέσσερις αλληγορικές μορφές» της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου και στα φατνώματα της οροφής του ανακτόρου των δόγηδων, ζωγραφισμένα μεταξύ του 1576 και του 1577, η λαμπρότητα και η χαρά του χρώματος επανέρχονται.

Αυτή η χαρά του φωτός φαίνεται να υποχωρεί και να δίνει τη θέση της σε συνθετικές παραλλαγές και σε πειραματισμούς με χαμηλές χρωματικές κλίμακες, που προαγγέλλουν την μουσικότητα και τη λεπτότητα των μεγάλων συνθέσεών του για τον Σαν Νικκολό ντέι Φράρι και των μεμονωμένων μορφών του, όπως στο έργου του «Μαγδαληνή» 1583.

Αλληγορία της Αγάπης-Περιφρονώ, 1570

Αλληγορία της Αγάπης-Σεβασμός, 1570Από τη μανιεριστική του παιδεία ο Βερονέζε διδάχθηκε τη σπουδαιότητα του σχεδίου, για αυτό και σχεδίαζε συνεχώς. Ενώ ο 17ος αιώνας προτίμησε τα πιο τελειωμένα σχέδια, με φωτοσκιάσεις κατασκευασμένες με τον χρωστήρα επάνω σε χρωματιστό χαρτί, ο 16ος αιώνας του Βερονέζε αγαπά τα γρήγορα σχεδιάσματα, κυρίως με μελάνι, κάποτε και ελαφρά χρωματισμένα, με εύκαμπτη και ρευστή γραμμή που διατρέχει με χάρη το χαρτί.

Σε αυτά τα σχέδια ο Βερονέζε δοκιμάζει με την απρόοπτη και γρήγορη γραμμή του, τη στάση και την κίνηση των μορφών και καθορίζει με τις φωτοσκιάσεις τις χρωματικές αξίες, ώστε να μπορούν να μεταγραφούν στον οριστικό πίνακα. Αυτά αντανακλούν και όλα τα προτερήματά του που του επέτρεψαν, ενώ ξεκίνησε από τον μανιερισμό, να διαμορφώσει μια κλασική, φωτεινή, ποιητική έκφραση και να προχωρήσει από τους λαμπρούς χώρους της νεότητάς του, στους παθητικούς, δειλινούς τόνους της ωριμότητας.

Η αρπαγή της ΕυρώπηςΑσχολήθηκε με όλα τα είδη της ζωγραφικής, έδειξε όμως ιδιαίτερη προτίμηση στις μνημειακές συνθέσεις, που του επέτρεπαν να ζωντανέψει πολυάριθμα πρόσωπα σε ένα διάκοσμο θεατρικό, να δώσει την κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα της Βενετίας του 16ου αιώνα. Ένα πλούσιο θριαμβευτικό φως λούζει τους πίνακές του με λαμπρά χρώματα. Στη Βενετία, ο Βερονέζε διακόσμησε το ναό του Αγίου Σεβαστιανού και εκτέλεσε τοιχογραφίες στο Παλάτσο Ντουκάλε, με συνθέσεις αφιερωμένες στη δόξα της θρυλικής πολιτείας.

Επεξεργάστηκε ακόμα μυθολογικά και ιστορικά θέματα, όπως «Η αρπαγή της Ευρώπης» και η «Οικογένεια του Δαρείου». Ο Βερονέζε ενταφιάστηκε στον ναό του Αγίου Σεβαστιανού. Με το έργο του κλείνει ο κύκλος της Βενετικής ζωγραφικής του 16ου αιώνα, που αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στην εξύμνηση της ομορφιάς του κόσμου.

Αλληγορία της Αγάπης-Ένωση Happy, 1570

Η Αγία Οικογένεια με δύο αγίους, 1570-1575Στο έργο του «Η Αγία Οικογένεια με δύο αγίους» (1570-1575), η σύνθεση θα πρέπει να ήταν κάποτε μεγαλύτερη. Το έργο είναι θαυμάσιο για την δύναμη της πλαστικής του δομής, που βοηθά τις τρυφερές ανθρώπινες χειρονομίες στο αρμονικό και κομψό της παιχνίδι. Οι χειρονομίες αυτές δεν είναι μια επίδειξη δεξιοτεχνίας, αλλά εξυπηρετούν την συναισθηματική κατάσταση που προκαλεί η αφήγηση. Ιδιαίτερα έντεχνη είναι η προοπτική σμίκρυνση του Ιωσήφ και του Αγίου Ιωάννη στην κάτω δεξιά γωνία.

Η μόνη νότα επιδεικτικής δεξιοτεχνίας είναι στον χρυσό καταρράκτη των μαλλιών της Αγίας Βαρβάρας και στον ανατολικό πλούτο της μεταξωτής φορεσιάς με τις χρυσές ταινίες. Φαίνεται πως το έργο ήταν πολυφημισμένο τον 18ο αιώνα, δεδομένου ότι ανατέθηκε στους αδερφούς Γκουάρντι να το αντιγράψουν.

Ο Μωυσής ανασύρετε από τα νερά, 1575-1580Στο έργο του «Ο Μωυσής ανασύρεται από τα νερά», 1575-1580, η σύνθεση ξετυλίγεται σε ένα πολύ επιδέξιο παιχνίδι από χρωματικές αντιστίξεις σε όλο το μάκρος μιας συνεχούς γραμμής. Ξεκινάει από το πρόσωπο του μαύρου σκλάβου, κάτω αριστερά και συνεχίζεται με τη νεαρή γυναίκα, αντικρισμένη από τα νώτα, που κινείται προς τη θυγατέρα του Φαραώ, για να της δείξει το παιδί. Δεξιά, τρία ακόμα πρόσωπα επαναλαμβάνουν το παιχνίδι της συνθέσεως, σε πιο δυνατό ρυθμό. Το τελευταίο από τα πρόσωπα αυτά, είναι ένας νάνος γελωτοποιός, τοποθετημένος εκεί για να τονίσει περισσότερο την ομορφιά της βασιλοκόρης. Μαντεύετε η κλίση της όχθης προς το ποτάμι χάρη στην τοποθέτηση, σε δύο διαβαθμισμένα επίπεδα, των προσώπων αριστερά.

Η ατμόσφαιρα του τοπίου δίνεται με δύο δέντρα ακαθόριστου είδους, που παίζουν τον ρόλο παραπετάσματος. Πέρα από το τόξο ενός γεφυριού, ο Βερονέζε δίνει μια φανταστική αιγυπτιακή πολιτεία, αφηρημένη εικόνα. Οι περιορισμένες διαστάσεις του πίνακα, επέτρεψαν στον Βερονέζε να χρησιμοποιήσει ξανά, στο χρώμα και στο φως, την περίτεχνη κομψότητα που θυμίζει τη μανιεριστική του αγωγή, μακριά από νατουραλισμό.

Αφροδίτη και Έρωτας, 1580Η «Αφροδίτη και Έρωτας» 1580, είναι ένα από τα τελευταία έργα του ζωγράφου, που εκτελέσθηκε με την συνεργασία του αδερφού του Μπενεντέττο Καλιάρι, δείχνει την πλήρη ανάπτυξη του χρώματος στην τελική φάση της σταδιοδρομίας του Βερονέζε. Υπάρχει μια φανερή σχέση με την αλληγορική και μυθολογική σειρά που ο ζωγράφος φιλοτέχνησε για τον Ροδόλφο Β', αλλά η σχέση ανάμεσα στις μορφές και στο περιβάλλον εξουδετερώνεται με τη χρησιμοποίηση ενός σκοτεινού φόντου, που τονίζει ακόμα περισσότερο την εντύπωση από τα λαμπρά χρώματα.

Η σύνθεση είναι οργανωμένη πάνω σε ένα σύστημα από καμπύλες και ελλείψεις, που διακόπτεται μόνο από τη διαγώνια κίνηση των υψωμένων χεριών του Έρωτα και της Αφροδίτης.






Φωτογραφίες έργων:

Βιβλιογραφία:

- E.H. Gombrich, 1998, «Το χρονικό της Τέχνης», Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
- Εγκυκλοπαίδεια έγχρωμη «ΔΟΜΗ», Όλες οι γνώσεις για όλους, Τόμος 3ος, 1975, Εκδόσεις «ΔΟΜΗ» Αθήναι
- Εγκυκλοπαίδεια έγχρωμη «ΔΟΜΗ», Όλες οι γνώσεις για όλους, Πινακοθήκη, 1975, Εκδόσεις «ΔΟΜΗ» Αθήναι
- Τα Μεγάλα Μουσεία του Κόσμου, (Εθνική Πινακοθήκη-Ουάσιγκτων), (Ουφίτσι-Φλωρεντία), (Βασιλικό Μουσείο-Άμστερνταμ), 1970, Εκδόσεις Φυτράκη-Αθήναι
- Ιστοσελίδα της Wikipedia