Τρίτη, 03 Μαΐου 2011 00:00

Αλέξης Σταμάτης: "Αλίμονο στον καλλιτέχνη που εφησυχάζει..."

Γράφτηκε από την 
Ταλαντούχος, πολυγραφότατος και πολυμεταφρασμένος, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Ο Αλέξης Σταμάτης, με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου, συνομίλησε μαζί μας για τη συγγραφή και την συγγραφική ταυτότητα.

- Μόλις κυκλοφόρησε το νέο σας μυθιστόρημα με τίτλο «Κυριακή» από τις Εκδόσεις Καστανιώτη. Μιλήστε μας για την ιδέα του βιβλίου.

Η έμπνευση μου ήταν απλή. Παρατηρώντας τη ζωή. Κάποια στιγμή γνώρισα ένα παιδί 19 χρονών. Από εκείνα που μιλάνε με τρεις φράσεις. Ξέρετε: «Έλα ρε μαν», «τα πήρα στο κρανίο»? και με άλλες, νέες φράσεις, μια σλανγκ που έχει να κάνει πολύ και με τη γλώσσα των υπολογιστών. Σκέφτηκα το τι θα συνέβαινε στο μυαλό του. Με πόσες χιλιάδες λέξεις θα σκεφτόταν και πως θα εκφραζόταν εκεί μέσα... Φαντάστηκα πως θα γινόταν κοσμογονία. Και είπα, τι θα γινόταν άραγε άμα έβαζα μια «αφηγηματική» κάμερα στο νου του; Πρόεκυψαν πολλά και αναπάντεχα. Ήταν μια μεγάλη έκπληξη ακόμα και για μένα που το έγραφα. Ο Βασίλης είχε να πει τελικά πολλά, πάρα πολλά. Ύστερα αναδύθηκε κι ένας δεύτερος ήρωας, ο Πέτρος, ένας μεσήλικας δημοσιογράφος ο οποίος έχει φάει όλα τα «σκατά» της γενιάς του προσπαθώντας να διατηρήσει όσο μπορούσε την αξιοπρέπεια του. Αποτέλεσμα, ύστερα από μια άγρια προσωπική περιπέτεια να έχει κλειστεί στον εαυτό του και στο σπίτι του.
Όσο για τον χρόνο της δράσης, ήθελα το βιβλίο να εκτυλίσσεται μέσα σε μια μέρα, περίπου σε 24 ώρες και να μιλάει για το σήμερα. Είμαστε λοιπόν στην Κυριακή 4 Οκτωβρίου 2009: ημέρα των βουλευτικών εκλογών. Ενώ η Ελλάδα ετοιμάζεται να μπει σε μια νέα φάση της ιστορίας της, ο Βασίλης, που προσπαθεί να καταλάβει γιατί αυτοκτόνησε ο πατέρας του, συναντά τον Πέτρο, ο οποίος χρόνια πενθεί για την απώλεια της γυναίκα του. Καθώς η Αθήνα πάλλεται στο σφυγμό των πολιτικών εξελίξεων, το παράξενο αυτό δίδυμο θα εμπλακεί σε μια άγρια περιπέτεια, μια βουτιά στα βαθιά που αντανακλά και την επερχόμενη κρίση.

- Ποιο είναι το πιο ελκυστικό στάδιο της συγγραφής ενός μυθιστορήματος; Η σύλληψη της ιδέας ή η διαδικασία της αποτύπωσης στο χαρτί;

Δύσκολο το ερώτημα γιατί κάποιες φόρες δεν υπάρχει σαφής διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στα δυο του σκέλη. Συχνά η σύλληψη της ιδέας και η αποτύπωση της είναι μια και μόνη διαδικασία. Εκείνο που προσωπικά βλέπω μεγαλώνοντας και ωριμάζοντας, είναι πως δεν έχω ποια ανάγκη τέτοια οργάνωση, σχέδια, σχεδιαγράμματα για να προχωρήσω σε μια σύνθεση. Παλαιότερα δεν ξεκινούσα εάν δεν ήμουν «οπλισμένος» με τη δομή μου. Σήμερα νιώθω ότι δεν έχω ανάγκη να είμαι τόσο «σίγουρος» για το τι θα αφηγηθώ εκ των πρότερων, αφήνω το υλικό μου να με εκπλήξει, να με αιφνιδιάσει, συχνά να αποφασίσει το ίδιο που θα με πάει. Έτσι έγινε και με την «Κυριακή». Εν πολλοίς αφέθηκα στον Βασίλη και τον ακολούθησα στην ιστορία του.

- Μέσα σε ποιες συνθήκες και υπό ποιες προϋποθέσεις πιστεύετε ότι διαμορφώνεται η συγγραφική ταυτότητα;

Εάν όταν μιλάμε για συγγραφική ταυτότητα εννοούμε το «δακτυλικό αποτύπωμα» του συγγραφέα , εκείνο που τον κάνει να είναι μοναδικός, τότε και πάλι πιστεύω ότι ακόμα και αυτή η διαδικασία είναι εν εξελίξει. Εάν κάθε φόρα που «βουτάς το δάχτυλο στο μελάνι» κι εκείνο που αφήνεις στο χαρτί είναι το ίδιο, τότε ναι μεν έχεις ένα αναγνωρίσιμο στίγμα, άλλα δεν ανανεώνεσαι. Εκείνο που πιστεύω είναι ότι δεν πρέπει να εφησυχάζεις πότε. Αλίμονο στον καλλιτέχνη που έχει καταλήξει. Φυσικά ο όρος «συγγραφική ταυτότητα» είναι πολύ ευρύς περιλαμβάνει και υποκειμενικά στοιχεία που καθορίζουν τον δημιουργό, στοιχεία αναλλοίωτα, δεδομένα, δομικά. Άλλα, κατά τα γνώμη μου, ο δημιουργός, αυτές του τις δεδομένες αποσκευές (μνήμης, εμπειριών κλπ) οφείλει διαρκώς να της επανεξετάζει, να τις βάζει στο μικροσκόπιο και να τις πολιορκεί υπό κάθε φόρα και διαφορετικό πρίσμα. Αλλιώς λ.χ. βλέπω την παιδική μου ηλικία τώρα και αλλιώς την έβλεπα πριν από δεκαπέντε χρόνια. Δεν υπάρχει πιο υποκειμενικό πράγμα από τη μνήμη. Γιατί εκείνο που θυμάσαι δεν είναι τόσο το γεγονός άλλα το πώς ένιωσες. Και το πώς ένιωσες πχ πόνο έχει να κάνει με το τι σημαίνει ο πόνος για σένα, τώρα.

kyriakiΤο νέο μυθιστόρημα του Αλέξη Σταμάτη με τίτλο «Κυριακή» κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Καστανιώτη
Ειρήνη Σπυριδάκη

Aσχολούμαι με την μοντέρνα ζωγραφική και κατοικώ στο Ηράκλειο Κρήτης. Έχω σπουδάσει Κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, με μεταπτυχιακά στο ΕΑΠ. Μαθήτευσα στο εργαστήρι ζωγραφικής του λέκτορα αισθητικής αγωγής Αζαρία Μαδανιάν. Έχω συμμετάσχει σε διεθνείς και πανελλήνιες ομαδικές εκθέσεις, αποσπώντας διακρίσεις σε διαγωνισμούς και έχω πραγματοποιήσει μία ατομική έκθεση.