Το Αγροτικό Μουσείο ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1988 και στεγάστηκε στο παλαιό ελαιοτριβείο ? φάμπρικα της οικογένειας Παρλαμά. Το πετρόκτιστο κτίριο αποτελεί δωρεά προς την Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών του Μενελάου Γ. Παρλαμά (1911-1997), συνιδρυτή με τον Ανδρέα Γ. Καλοκαιρινό της Ε.Κ.Ι.Μ., και προέδρου της για περισσότερο από σαράντα χρόνια. Με τη δωρεά αυτή τέθηκε τότε η βάση για την ίδρυση, μετά το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, ενός ακόμη μουσείου της Ε.Κ.Ι.Μ. Το χειροκίνητο, παλιό ελαιοτριβείο, που λειτουργούσε από το 1835 έως το 1949, μεταμορφώθηκε σε Αγροτικό Μουσείο, χάρις στην άοκνη προσπάθεια του «ιστορικού πυρήνα» της Ε.Κ.Ι.Μ., που περιστοιχιζόταν από επίσης εθελοντές συνεργάτες ? στελέχη της Ε.Κ.Ι.Μ., την αρχαιολόγο Αλεξάνδρα Καρέτσου και τις αρχιτέκτονες Ιωάννα Στεριώτου και Μαρία Λυγιδάκη-Ιωαννίδου, οι οποίες έφεραν σε πέρας το έργο της σχεδίασης, της τεκμηρίωσης και του στησίματος των εκθέσεων.
Πρόσφατα, χάρη στη δωρεά προς την Ε.Κ.Ι.Μ. της παρακείμενης οικίας του Μενελάου Παρλαμά από την κόρη του αρχαιολόγο Λιάνα Παρλαμά και τη συνδρομή του Π.Ε.Π. Κρήτης, έγινε ένα ακόμα βήμα μπροστά: η πλήρης ανακαίνιση του υφιστάμενου Μουσείου αλλά και η προσθήκη μιας νέας πτέρυγας. Το έργο αυτό έφεραν σε πέρας οι αρχιτέκτονες μέλη του Συμβουλίου της Ε.Κ.Ι.Μ. Μαρία Λυγιδάκη-Ιωαννίδου και Γιάννης Περτσελάκης και η επιμελήτρια των Λαογραφικών Συλλογών Αγγελική Μπαλτατζή που ανέλαβε στο σύνολό τους την έκθεση της νέας πτέρυγας και την επανέκθεση της φάμπρικας. Η φάμπρικα ήταν και παραμένει αφιερωμένη στα παραδοσιακά επαγγέλματα. Η νέα πτέρυγα είναι αφιερωμένη στην κρητική υφαντική, με αντιπροσωπευτικά δείγματα υφαντών όλων των περιοχών της Κρήτης από τα τέλη του 19ου έως τα μέσα του 20ού αιώνα. Τα εκθέματα προέρχονται κυρίως από τη Συλλογή της κυρίας Θεανώς Μεταξά-Κανακάκη, έργο ζωής της μεγάλης δωρήτριας της Ε.Κ.Ι.Μ, που, άλλωστε, μαζί με τον σύζυγό της αείμνηστο Νικόλαο Μεταξά διέσωσαν και παρέδωσαν στην Αρχαιολογική Υπηρεσία και στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης ένα σημαντικό μέρος του αρχαιολογικού πλούτου του νησιού. Οι δύο πτέρυγες συνδέονται λειτουργικά με ενιαία εσωτερική όδευση και ο μουσειακός χώρος υπερδιπλασιάστηκε, φτάνοντας στα 500 τμ.
Με τη νέα μουσειακή έκθεση, οι συλλογές του Αγροτικού Μουσείου Μενελάου Παρλαμά και Συλλογής Υφαντών Θεανώς Μεταξά-Κανακάκη κατανέμονται σε τρεις θεματικές ενότητες: στην αυλή αναβιώνουν οι εξωτερικές εργασίες των κατοίκων της υπαίθρου με σημεία αναφοράς το παλαιό ρακοκάζανο με την πήλινη ρούμπα, τον πετρόκτιστο φούρνο και τα εργαλεία για την προετοιμασία της γης και την επεξεργασία του καρπού. Στο χώρο υποδοχής παρουσιάζεται σημαντικό τμήμα της οικοσκευής του λαϊκού αγροτόσπιτου. Στην κύρια αίθουσα της φάμπρικας βρίσκονται οι προβιομηχανικοί χώροι εργασίας του μαραγκού, του σιδερά, του βαρελά και του φαμπρικάρη.
Στη νέα πτέρυγα η κρητική υφαντική παρουσιάζεται σε δύο επίπεδα: στο πρώτο εκτίθενται υφαντά με γεωμετρικά θέματα και μοτίβα με συμβολικό χαρακτήρα, μεγάλη ποικιλία αποτυπώσεων από τον κόσμο των φυτών και των ζώων, ανθρώπινες μορφές, λατρευτικές παραστάσεις και ιστορικές αναδιηγήσεις. Στο δεύτερο επίπεδο παρουσιάζονται εργαλεία επεξεργασίας πρώτων υλών και εργαλεία υφαντικής, τεχνικές ύφανσης και αντιπροσωπευτικά είδη κρητικών υφαντών.
Από το υψηλότερο επίπεδο της νέας πτέρυγας ο επισκέπτης μεταβαίνει στο ανώγειο της φάμπρικας, όπου συναντά μια προσωρινή αλλά πολύ ατμοσφαιρική έκθεση αντικειμένων της ζωής στη κρητική ύπαιθρο, που γίνονται θεατά μέσα από τα ανοίγματα μιας μεγάλης υφασμάτινης επιφάνειας. Η αίθουσα αυτή θα χρησιμοποιείται ευέλικτα, ως χώρος περιοδικών εκθέσεων, σεμιναρίων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Όλες οι συλλογές υποστηρίζονται από ψηφιακά μέσα (οθόνες αφής και επιτοίχιες προβολές βίντεο) με πλούσιο εποπτικό υλικό που επιτρέπουν στον επισκέπτη να έχει πρόσβαση σε επιπλέον πληροφορία και τεκμηρίωση, ανά εκθεσιακή ενότητα. Ταυτόχρονα, συμβάλλουν στη δημιουργία μιας ιδιαίτερης ατμόσφαιρας στο Μουσείο.
Στους εξωτερικούς χώρους του Μουσείου λουλούδια, φυτά και βότανα της Κρήτης -φυτεμένα σε νεότερα ή δεύτερης χρήσης κεραμικά προερχόμενα από τοπικά εργαστήρια- (και υπομνηματισμένα!) δίνουν μια εικόνα της κρητικής χλωρίδας. Από τις βεράντες του Μουσείου, ο επισκέπτης απολαμβάνει μια πανοραμική θέα στον κόλπο της Χερσονήσου.

Το Αγροτικό Μουσείο διαθέτει μικρό πωλητήριο και είναι προσβάσιμο στα α.μ.ε.α. Λειτουργεί από Δευτέρα έως Σάββατο, με ωράριο 10.00-17.00.

Από τη Γραμματεία της Ε.Κ.Ι.Μ.