Το σώμα ικεσία και απειλή

Λεπτομέρειες

Δημοσιεύτηκε στις Πέμπτη, 14 Φεβρουαρίου 2013 09:13

Γράφτηκε από τον/την Ανδριανή Αμπάβη

Τί είναι το σώμα; Το αντίθετο της ψυχής ή του πνεύματος; Η φυσική του παρουσία, η εικόνα του, η επιθυμία του; Η απαγόρευση και η πλαστογράφηση που μοιάζουν να το ακυρώνουν; Ο θρίαμβος, η απελευθέρωση και η πανταχού παρουσία ή η απόσυρση, η μετάλλαξη και το «τέλος» του; 

Το ερώτημα δεν είναι μόνο θεωρητικό ούτε σημερινό. Γιατί το σώμα κάνει πολιτισμούς να επικοινωνούν ή αντίθετα, τους χωρίζει βίαια, κλονίζει αξίες και συμπεριφορές, σφραγίζει τη ζωή και σφραγίζεται από το θάνατο.

ΚΡΙΤΙΚΗ
Δεν είναι ο όγκος της έρευνας που κάνει τη μελέτη της Ρηγοπούλου σημαντική. Είναι το απίστευτο κατόρθωμα να παραμένει συνεπής στην προσέγγιση ενός θέματος που πολύ εύκολα θα μπορούσε να είναι μόνο ελκυστικό, μέσα στον πληθωρισμό του, χωρίς να ανοίγει παράθυρα στη σκέψη. H θα μπορούσε να είναι μια παράθεση αποδεικτικών στοιχείων και ντοκουμέντων κάποιας ανθρωποκεντρικής θεωρίας της τέχνης.

H συνέπεια δεν είναι το αυτονόητο σε μια εργασία που έχει τέτοια ποικιλία και πλούτο οπτικό (περί τις 600 έγχρωμες εικόνες)· η συνέπεια του βιβλίου είναι ότι μέσω του πλούτου του ανοίγεται μπροστά μας η παγκόσμια κοινωνία που είναι ακριβώς το ανάποδο της παγκοσμιοποίησης. Ανοίγεται μια κοινωνία εθνοτήτων αλλά και η ατομικότητα με απίστευτες παραλλαγές στην έκφραση ιδίων θεμάτων, όπως η απεικόνιση των θεών, του έρωτα, της βίας και της παιδικότητας.

Το βιβλίο Το σώμα περιλαμβάνει ένα σύμπαν ετερόκλητο και ως εκ τούτου βρίσκεται σε διαρκή κινητικότητα. Αλλάζει σχήμα κάθε δευτερόλεπτο, παίρνει μορφές διαφορετικές για να επιβιώσει σε ένα περιβάλλον εχθρικό. H συνέπεια της μελέτης της Ρηγοπούλου είναι ότι στην περιγραφή της περιλαμβάνει αυτό που δεν περιγράφεται· είναι μια μελέτη ανοιχτή σε εμάς, δεν είναι κλειδωμένη στον εαυτό της.

Πολλές φορές εμείς οι εικαστικοί αναφερόμαστε στα διαφορετικά πολιτιστικά στοιχεία των φυλών, των εθνοτήτων και των κρατών και τις περισσότερες φορές μας διακατέχει ο φόβος της δικής μας εξαφάνισης, αντιλαμβανόμενοι τις άπειρες εκδοχές της τέχνης του πλανήτη μας. Είναι ένας φόβος που κατοικεί στον αιώνα μας και εκφράζεται με έντονες ψυχολογικές παραλλαγές. Ενας φόβος που μεγαλοποίησε την ανάγκη του αυτοπροσδιορισμού μας ως καλλιτεχνική έκφραση, ως σχολή, ως τάση.

Ενας φόβος που ενίσχυσε την υπερατομικότητα στην τέχνη, δημιούργησε εχθρότητα σε συλλογικές εκφράσεις και κυρίως οδήγησε την ατομική έκφραση σε ερμητικά κλειστά σχήματα με θολή προοπτική, άγονες εκφάνσεις ελληνικότητας και αντιφατική προσέγγιση μεταξύ μοντερνισμού και εθνικής ταυτότητας. Με μια έννοια, ένα τέτοιο βιβλίο είναι αιρετικό ως προς αυτόν τον φόβο· ειδικά στον ελληνικό χώρο, όπου διακατεχόμαστε από την προγονολατρία του σώματος και έχουμε την τάση να θεωρούμε ότι η έρευνα του «σώματος» στην τέχνη έχει ολοκληρωθεί από τους αρχαίους - σαν να είναι μαθηματικά - και εμείς καμαρώνουμε σαν να είναι εθνική μας περιουσία.