Άραγε όμως επηρεάζουν την μουσική που κάνουμε και που ακούμε και αν ναι, με ποιον τρόπο; Μπορεί ένας σύγχρονος ηχητικός καλλιτέχνης, στη συγκεκριμένη περίπτωση ένας ηλεκτρονικός μουσικός, να επηρεάζεται άμεσα από το βιοκλίμα μέσα στο οποίο ζει; Σε ποιο βαθμό το περιβάλλον παρεμβαίνει, καθορίζει και διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο ενεργεί και εκφράζεται ηχητικά; Θα μπορούσε άραγε κάποιος να γράψει αργή, διάχυτη, ατμοσφαιρική μουσική ικανή να διορύσσει τον χρόνο μέσα στην καθημερινή ρουτίνα της επιτακτικότητας και της έλλειψης χρονικών περιθωρίων, να προκαλέσει ρήγματα και να δημιουργήσει χώρο ακριβώς μέσα στο κέντρο της αστικής μας κλειστοφοβίας και του παρανοϊκού οικιστικού δυτικού πολιτισμού, βιώνοντας καθημερινά το περιβάλλον μιας μητροπολιτικής μεγαλούπολης με τους φρενήρεις ρυθμούς ζωής και την θανατηφόρα ηχορύπανση;

Κάνοντας αυτές τις σκέψεις αναπόλησα εκείνο το συννεφιασμένο σαββατιάκο απόγευμα πριν από αρκετά χρόνια στο Νοτιοδυτικό Λονδίνο όταν άκουσα για πρώτη φορά το album του Biosphere ?Substrata?. Μετά από ελάχιστα λεπτά ακρόασης έμεινα να κάθομαι εμβρόντητος, ακούνητος, αποσβολωμένος. Η μουσική αυτή άνοιγε διάπλατα το ανθρώπινο μυαλό, δημιουργούσε μια ανεπανάληπτη, υπερβατική ηχητική εμπειρία, πέρα από κάθε σχηματοποιημένη έννοια του χωροχρόνου, πέρα από τους γαλαξιακούς νόμους και τις γεωμετρικές δομές που διέπουν το σύμπαν, πέρα ακόμα και από το απόλυτο κενό, μέσα από κοσμικούς ήχους μιας απίστευτης ομορφιάς και μέσα από σαγηνευτικές στοιβάδες ηχητικών μορφοκλασμάτων, προκαλούσε μια έξαρση πρωτόγνωρων συναισθημάτων χαρμολύπης, φέρνοντας δάκρυα στα μάτια. Ήταν σίγουρα μία από τις πιο όμορφες μουσικές που είχα ακούσει ποτέ.

Biopshere- Poa Alpina απο το άλμπουμ Substrata

Στη ζώνη του λυκόφωτος

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η περίφημη Αρκτική, η βορειότερη περιοχή του πλανήτη γύρω από τον Βόρειο Πόλο, το σημείο όπου ο άξονας περιστροφής της γης τέμνει την επιφάνεια της, είναι ένα από τα πιο γοητευτικά μέρη πάνω στη γη. Η εξερεύνηση της - ένα από τα πιο παλιά όνειρα του ανθρώπου - κρύβει συναρπαστικές ιστορίες γεμάτες από εκπληκτικές περιπέτειες και δεκάδες αποτυχημένες προσπάθειες πολλών εξερευνητών, αρκετές φορές με κόστος την ίδια τους την ζωή. Τελικά στις 6 Απριλίου του 1909 ο Αμερικανός εξερευνητής Ρόμπερτ Πίρι (1856-1920) ήταν ο πρώτος άνθρωπος που έφτασε στο βορειότερο σημείο της Γης μένοντας εκεί για τριάντα περίπου ώρες και χαράζοντας τον δρόμο για την περαιτέρω εξερεύνηση της κορυφής του κόσμου μας. Στα νότια της Αρκτικής, στη βόρεια Νορβηγία βρίσκεται μια μικρή πόλη πενήντα τεσσάρων χιλιάδων κατοίκων που απλώνεται στο νησάκι Troms?ya στην κομητεία Troms. Το περίφημο Troms? είναι η μοναδική μεγάλη πόλη του ευρωπαϊκού χάρτη που ανήκει στην περιοχή της Αρκτικής, καθώς τοποθετείται τριακόσια χιλιόμετρα μέσα στον αρκτικό κύκλο με γεωγραφικό πλάτος 69°40?33?N βόρεια του Ισημερινού μόλις 3 μοίρες πάνω από το συνηθέστερο όριο, βόρεια του οποίου εκτείνεται η Αρκτική (66° 33΄ 38΄΄Ν).

Το γεωγραφικό στίγμα 69°40?33?N/18°55?10?E? /69.67583; 18.91944

Το Troms? δεν είναι ένας κοινός τόπος. Είναι μια μαγική πόλη, στην κορυφή του κόσμου, που μέσα στο πέρασμα των αιώνων ζει στους ρυθμούς του ημερονυκτίου, βυθισμένη στο λυκόφως, πλημμυρισμένη από τον αέναο χορό των φωτεινών πνευμάτων του Βορείου Σέλαος που χορεύουν και μεταμορφώνονται πίσω από τις ουράνιες κουρτίνες, δημιουργώντας μια πανδαισία χρωμάτων και σχεδίων. Περιτριγυρισμένη από χιονισμένες βουνοκορφές που απλώνονται στα βόρεια του νησιού και μαγευτικά λευκά τοπία που κόβουν την ανάσα η αρκτική πόλη περικυκλώνεται από το θαλάσσιο βόρειο-ατλαντικό ρεύμα, μια επέκταση του ρεύματος του Κόλπου (gulf stream) που την ζεσταίνει και διευκολύνει την ανθρώπινη επιβίωση. Στο Troms? κατά την διάρκεια του καλοκαιριού από τον Μάιο μέχρι τον Ιούλιο, ο αρκτικός ήλιος, ο περίφημος ήλιος του μεσονυχτίου απλώνεται στον ουρανό πάνω από τον βόρειο ορίζοντα για δυο συνεχόμενους μήνες, απορροφώντας  την νύχτα μέσα σε ένα ατελείωτο θαμπό, κυανωπό γλυκοχάραμα.  Παρομοίως τον χειμώνα ξεκινώντας από τα τέλη Νοεμβρίου μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου, ο ήλιος παραμένει κρυμμένος συνθέτοντας ένα μαγευτικό, σχεδόν μυστικιστικό σκηνικό βυθίζοντας την πόλη μέσα στο ημίφως. Το Troms? λοιπόν δεν είναι μια κοινή πόλη στην βόρεια Ευρώπη. Είναι μια ξεχωριστή πόλη που βιώνει εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης τα μεγαλύτερα ουράνια θαύματα του κόσμου μας, προικισμένη με την ομορφιά ενός κατάλευκου τοπίου που αναδεικνύει περίτρανα το μεγαλείο της φύσης και το απαράμιλλο κάλλος του πλανήτη γη. Επίσης το Troms? είναι η γενέτειρα ενός από τους σημαντικότερους ηλεκτρονικούς μουσικούς της εποχής μας, του καινοτόμου του αρκτικού ήχου Geir Jenssen.

22 Νοεμβρίου- Άφιξη

Μετά από εννιά ώρες εξαντλητικού ταξιδιού, διασχίζοντας την ευρωπαϊκή ήπειρο από άκρη σε άκρη με τρία αεροπλάνα, λίγο μετά τις δέκα τοπική ώρα, κάνουμε τα πρώτα μας βήματα στον αρκτικό κύκλο. Η Gabi μας υποδέχεται θερμά με ενα γλυκό χαμόγελο και μας οδηγεί στην πρώτη μας περιήγηση έξω απο την πόλη. Το Troms? απλώνεται μπροστά μας σαν ένα μαγευτικό στιλπνό μαργαριτάρι μέσα σε κατεψυγμένη μπάλα από υαλόπαγο, τριγυρισμένο από χιονισμένες βουνοκορφές. Ο παγωμένος αέρας σφίγγει  το δέρμα του προσώπου και κάνει τα μάτια να δακρύζουν. Στεκόμαστε ακίνητοι, αμίλητοι, παγωμένοι. Αναρωτιέμαι εάν θα καταφέρουμε να εκπληρώσουμε την άτυπη αποστολή μας. Τα θεϊκά πέπλα! Το περίμενα πολύ καιρό αυτό. Περίμενα καρτερικά για χρόνια την εκπλήρωση της υπόσχεσης που είχα δώσει στον εαυτό μου. Επιστράτευα λυτρωτικά την φαντασία μου και τα νοηματικά ταξίδια υπερβατικής ακρόασης μέσα από ηχητικές ατραπούς θαυμαστών ηχοτόπων. Να όμως που τελικά το περιβάλλον μέσα στο οποίο ο Jenssen έγραψε αυτήν την περίφημη μουσική που είχα ακούσει εκείνο το βροχερό απόγευμα στο Νοτιοδυτικό Λονδίνο απλωνόταν μπροστά στα πόδια μου.

Το όνομα, η σημασία, ο ήχος

Ο Jenssen γεννημένος το 1962 έλαβε τυπική Νορβηγική ανατροφή και όπως όλα τα παιδιά της ηλικίας του παρουσίαζε έντονο ενδιαφέρον για το σκι, την ορειβασία και άλλες παρόμοιες αθλητικές δραστηριότητες. Στην εφηβική ηλικία - μέσω φίλων του που παρήγγειλαν ταχυδρομικά δίσκους από την Αγγλία - έρχεται σε επαφή με την Αγγλική post-punk μουσική της εποχής και τους ambient δίσκους του Brian Eno. Στη συνέχεια δανείζεται μανιωδώς οτιδήποτε πέφτει στα χέρια του που έχει σχέση με τον ηλεκτρονικό ήχο, σέρνοντας κάθε φορά με το σκι του σάκους γεμάτους με δανεικά βινύλια για να τους μεταφέρει στο δωμάτιο του και να τους αντιγράψει σε κασέτες. Το 1983 συνθέτει το πρώτο κομμάτι ηλεκτρονικής μουσικής και το 1985 ιδρύει  το new wave group Bel Canto με το οποίο γύρισε την κεντρική Ευρώπη δίνοντας συναυλίες, χωρίς όμως να σημειώσει ιδιαίτερη επιτυχία. To 1990 κυκλοφορεί το πρώτο του σόλο άλμπουμ ?The North Pole by Submarin? στο οποίο αναμιγνύει acid house με βελγική new beat techno. Το άλμπουμ αυτό έμελε να σηματοδοτήσει το τέλος του Jenssen ως Bleep και την απαρχή μιας μεγαλειώδης πορείας που θα άλλαζε την ambient μουσική μια για πάντα. Ο Jenssen αποφασίζει να ακολουθήσει το όραμα του για ένα πιο καθαρό, πιο ακέραιο και ακραιφνή ambient ήχο, που να αντανακλά και να αποτυπώνει το περιβάλλον στο οποίο γεννήθηκε και μεγάλωσε. Έτσι γίνεται μόνιμος πια κάτοικος του Troms? επιδιώκοντας την απομόνωση και την έμπνευση.

23 Νοεμβρίου-jet lag

Είναι σχεδόν αδύνατον να συνηθίσουμε αυτό το περίεργο, ιδιότυπο «jet lag». Λέω ιδιότυπο γιατί δεν είναι τόσο η διαφορά ώρας με την Ελλάδα (σχεδόν αμελητέα διαφορά μιας ώρας) όσο η αίσθηση του χρόνου που είναι αδύνατον να διατηρήσουμε κατά την διάρκεια της ημέρας (ή καλύτερα της νύχτας). Το πρώτο φως εμφανίζεται πολύ δειλά γύρω στις 8 το πρωί. Και μετά; Μετά τίποτα. Χαράζει και χαράζει για ώρες. Στις 11 χαράζει ακόμα και η διαφορά με τρεις ώρες πριν είναι ελάχιστη. Έτσι κι αλλιώς ήλιος στον ουρανό δεν υπάρχει. Είναι κρυμμένος κάτω από τον ορίζοντα πίσω από τα χιονισμένα βουνά. Οι ανακλάσεις όμως πάνω στις βουνοκορφές βάφουν τα σύννεφα με ένα μουντό πορτοκαλοκόκκινο φως. Το θέαμα είναι πανέμορφο.  Όμως αυτό το ατελείωτο, αέναο, επίπονο χάραμα με το βαθύ πορτοκαλί χρώμα, μας δίνει την αίσθηση ότι νυχτώνει. Τελικά γύρω στις 12 το μεσημέρι έχει γίνει πια μέρα. Όχι όμως για πολύ. Μετά τις 1 ξεκινά η αντίστροφη μέτρηση. Αρχίζει να νυχτώνει. Ένα σούρουπο αργό. Μακρόσυρτο. Σχεδόν όσο και το χάραμα. Έχουμε πια ξεχάσει εάν είναι πρωί ή απόγευμα. Τρώμε για μεσημέρι πεπεισμένοι ότι είναι βράδυ και βιαζόμαστε να τελειώσουμε το φαΐ για να πάμε για ύπνο. Κοιτάζω το ρολόι μου. Είναι μόλις 2.30 μετά μεσημβρίας. Ετοιμάζουμε τα σύνεργα καταγραφής και αποτύπωσης για τις φωτογραφίες και τις ηχογραφήσεις. Η νύχτα μόλις άρχισε.

Τα βουνά γύρω από το Troms το σούρουπο.

Το 1990 ο Jenssen μαθαίνοντας για το επιστημονικό πείραμα Biosphere 2 Space Station Project, ένα σφραγισμένο, γιγάντιο θόλο στην έρημο της Αριζόνα, που προοριζόταν για να εξερευνήσει τις δυνατότητες ανάπτυξης αυτάρκων αποικιών στο διάστημα και να φιλοξενήσει ολόκληρες οικογένειες σε ένα απολύτως απομονωμένο περιβάλλον για χρόνια, αποφασίζει να υιοθετήσει το όνομα Biosphere σαν το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο. Ο σκοπός και ο στόχος του ερευνητικού αυτού πειράματος αντικατοπτρίζουν πλήρως το όραμα του Jenssen για ένα αυτάρκες κοσμικό ηχοσύστημα, μια προσωπική, εσωτερική, ηχητική βιόσφαιρα. Τα συστατικά του οικοσυστήματος της βιόσφαιρας αυτής θα αποτελούνταν από εύθραυστους περιβαλλοντολογικούς ήχους συνθέτοντας συγκλονιστικές, απόμακρες ambient ατμόσφαιρες, συνδυαζόμενες με παγερές, αδρανείς ηχητικές υφάνσεις, φευγαλέες εικόνες από συναρπαστικά φωνητικά κινηματογραφικά και ραδιοφωνικά δείγματα, στιλπνές αντηχήσεις υπόκωφων, δυσδιάκριτων σχεδόν ανεπαίσθητων ρυθμικών υπόηχων και βόμβων, και σκοτεινά επικαλυπτόμενα ηχοστρώματα χαμηλών συχνοτικών περιοχών.  Ακόμα και για τους ακροατές  που δεν ανήκουν στον απομονωμένο ηχητικό οικότυπο του Jenssen, η μουσική αυτή προβάλλει ένα φωτογραφικό κολάζ από κοσμικές εικόνες και ατμόσφαιρες ενός απόμακρου κόσμου με χιονισμένα τοπία, παγωμένα δάση, λαμπερά παγόβουνα, υγρούς ήχους και ρυθμούς που ορθώνονται στο χώρο σαν μεγάλα παγωμένα γλυπτά. Όλα αυτά τα στοιχεία σε μερικά χρόνια θα διαμόρφωναν τον περίφημο αρκτικό ήχο.

Με τον Geir στην Ιερή πέτρα του Skarmunken.

24 Νοεμβρίου- S?rfjorden

Με το Jeep του Geir Jenssen κατευθυνόμαστε για το S?rfjorden. Απίστευτος τύπος. Τόσο απλός που οπουδήποτε θα πέρναγε απαρατήρητος. Τόσο ευγενικός που όχι μόνο δέχτηκε να μας συναντήσει αλλά και να μας δείξει στα ανατολικά το αγαπημένο του φιόρδ. Μανιακός ορειβάτης από μικρή ηλικία έχει ανέβει όλες τις κορυφές που υπάρχουν στη περιοχή (και πιστέψτε με είναι πολλές!). I am addicting to mountains? μου λέει χαμογελώντας. Μια στάση στα ραντάρ που μελετούν το φαινόμενο του σέλαος και ξανά στο δρόμο για το S?rfjorden. Φθάνουμε στην Ιερή πέτρα του Skarmunken όπου κάποτε οι γηγενείς, αυτόχθονες Sami προσφέρανε θυσίες στους θεούς τους. Δεν βρίσκω λόγια να περιγράψω την ομορφιά που μας περιβάλει. Έχουμε μείνει άναυδοι. Καταλήγουμε σε ένα μικρό χωριό , το Sjursnes, για προμήθειες. Στην επιστροφή τον ρωτάω για την μουσική, την τεχνολογία, το περιβάλλον, την ακουστική κουλτούρα, τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας, παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης ψηφιακού υλικού, την μεταψηφιακή εποχή. Είναι λιγομίλητος. «δεν νομίζω ότι έχουν σημασία τα εργαλεία που χρησιμοποιεί κανείς για να φτιάξει μουσική» μου λέει μειλίχια. Δείχνει πολύ ήρεμος, γαλήνιος. Ευδαίμων. Μακάριος. Σαν να μην τον νοιάζει τίποτα από αυτά που του λέω. Σαν να μην τον αγγίζουν, να μην τον φθάνουν. Το μόνο που φαίνεται να τον νοιάζει είναι τα βουνά.

Το ταξίδι του κοσμοναύτη

Το 1991 ο Jenssen, ως Biosphere πια, αρχίζει την περιπέτεια του στο σύμπαν της ηλεκτρονικής μουσικής με το οργανικό άλμπουμ Microgravity (1991) μια μεταμορφωτική πρόωση της ambient house μουσικής σε ένα τελείως διαφορετικό επίπεδο. Το άλμπουμ δίνει μια αίσθηση υπερρεαλιστικής γαλήνης που αποπνέει μια απαλή ηλεκτρονική ηχητική αύρα, περιλαμβάνοντας αισθησιακές αφρικάνικες πολυρυθμικές συνθέσεις, κοσμικές καμπάνες που αντηχούν υπερθετούμενες πάνω σε ξέφρενους, βραζιλιάνικους  ρυθμούς, συνθέτοντας μια εξεζητημένη, πνευματικά ελκυστική συνεργασία από ανεξάρτητα ηλεκτρονικά ηχητικά θραύσματα με φόντο το έντονο χορευτικό στοιχείο.

Το 1994 κυκλοφορεί το άλμπουμ Patashnik. Ο τίτλος ρίχνει φως στις μουσικές προθέσεις του Biosphere καθώς αποτελείται από μία λέξη που στην ρωσική αργκό σημαίνει «χαμένος ταξιδιώτης» υπονοώντας τον κοσμοναύτη που δεν επέστρεψε ποτέ από μια διαστημική αποστολή επειδή το σκοινί ασφαλείας αποσυνδέθηκε με αποτέλεσμα να χαθεί στο διάστημα. Το άλμπουμ αυτό συγκαταλέγεται και συμπίπτει με το πρωτοεμφανιζόμενο στις αρχές της δεκαετίας του 90 είδος της ambient techno μουσικής με το όνομα  ?Isolationism? (απομονωτισμός) που πήρε την ονομασία του από τον τίτλο μιας συλλογής της εταιρίας Αmbient 4 (μιας εν των κορυφαίων ambient labels) περιλαμβάνοντας κομμάτια από καλλιτέχνες όπως οι Jim O?Rourke, Paul Schutze, Aphex Twin κ.α. Ο όρος ?Απομονωτισμός? χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει μία μορφή εσωστρεφούς, ενδορρηκτικής μουσικής που προβάλλει την αισθητική μιας εκρηκτικής προς τα έσω κατάρρευσης, μιας δυναμικής ηχητικής αναρρόφησης αντλώντας έμπνευση από το περιθώριο της avant garde και συμπεριλαμβάνοντας έμμονους ήχους, βόμβους, αναλογικούς συνθετικούς ήχους της δεκαετίας του 70, ιδιόμορφες δειγματοληπτικές στρατηγικές και ασυνήθιστα ηχητικά δείγματα, καθώς και εγκεφαλικούς ρυθμούς ακατάλληλους για χορευτική χρήση δημιουργώντας μια εκ προθέσεως αποστασιοποίηση και μια απομάκρυνση από την εγκοσμιοτητα.

Αλλη μια παγωμένη λίμνη στο δρόμο για το S?rfjorden.

Στο άλμπουμ αυτό ο Biosphere συνέχισε την εξερεύνηση και την διεύρυνση της ambient house αισθητικής σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό. Πλημμυρισμένο από τα φανταχτερά φώτα του πανέμορφου ουρανού στο Troms?, από πλούσιες ηχητικές υφάνσεις υψηλής ενάργειας και φωνητικούς διαλόγους από κινηματογραφικές ταινίες το άλμπουμ αποτελεί μια μεγάλη στιλιστική παρέκκλιση και ένα πρώτο, μικρό μόνο δείγμα της κατοπινής πορείας του Jenssen  ως Biosphere. Σε αντίθεση με το Microgravity, το Patashnik που θεωρήθηκε από τους κριτικούς ως πρότυπο του απομονωτισμού, έγινε έντονα αντιληπτό από ένα μεγάλο κομμάτι της διεθνούς μουσικής σκηνής, καταφέρνοντας να εισχωρήσει στα charts σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και προσφέροντας στον Jenssen μεγάλη δημοσιότητα. Το κομμάτι Novelty Waves ήταν το πρώτο κομμάτι ευρωπαίου καλλιτέχνη και συγκεκριμένα το πρώτο κομμάτι ambient house μουσικής που επιλέχθηκε και χρησιμοποιήθηκε από την εταιρία Levi?s σε τηλεοπτική διαφημιστική καμπάνια. Παρόλη την τεράστια προβολή και το μεγάλο άνοιγμα στο ευρύ κοινό, ο Jenssen δεν επιζήτησε αυτού του είδους την δημοσιότητα με αποτέλεσμα να αντισταθεί και να απορρίψει πολλές προτεινόμενες ιδέες και συνεργασίες τόσο από δισκογραφικές εταιρίες όσο και από άλλους αναγνωρισμένους μουσικούς της techno και της drum ?n bass σκηνής προς την κατεύθυνση ενός ακόμα άλμπουμ - διάδοχο της ίδιας αισθητικής.

26 Νοεμβρίου-Aurora Borealis

Περάσαμε όλο το βράδυ στο Kval?ya, στο Troms? Wild Center, όπου βιώσαμε μια από τις συναρπαστικότερες εμπειρίες της ζωής μας. Κατά την διάρκεια της νύχτας μια εξαιρετικά δυνατή δραστηριότητα έκανε το σέλας να παλινδρομεί συνέχεια μέχρι που όλος ο ουρανός καλύφθηκε από μια χρυσοπράσινη πελώρια κουρτίνα που χόρευε ακριβώς πάνω από τα κεφάλια μας. Οι ντόπιοι μας είπαν ότι είχαν πάρα πολύ καιρό να δουν τόσο έντονα τα φώτα και ακόμα και για αυτούς ήταν κάτι πολύ ασυνήθιστο. Τα 150 Huskies του κέντρου, ειδικά εκπαιδευμένη ράτσα σκυλιών που σέρνει τα έλκηθρα εδώ και αιώνες,  εμφανώς επηρεασμένα απο την έντονη δραστηριότητα του Σέλαος ουρλιάζουν και γρυλίζουν, βγάζοντας απίστευτους ήχους. Ένα απίστευτο αίσθημα ευτυχίας μας κατακλύζει. Δεν πιστεύουμε στα μάτια μας. Ευγνώμων υποκλίνομαι στην υπερκόσμια ουράνια θεότητα που μας προσφέρει απλόχερα αυτό το φαντασμαγορικό θέαμα. Δάκρυα χαράς κυλάνε στα μάτια του David και της Jean. We are blessed! φωνάζω δυνατά. Ποιος είπε ότι δεν γίνονται πια θαύματα;

Αγγίζοντας την τελειότητα

O Jenssen απομονώνεται στο Troms? και το 1997 κυκλοφορεί το άλμπουμ Substrata, μέσα από το οποίο πετυχαίνει μιαν ακατόρθωτη εγγύτητα στην τελειότητα και γνωρίζει την παγκόσμια καταξίωση. Το άλμπουμ εκθειάζεται από τον τύπο, λαμβάνει διθυραμβικές κριτικές ενώ πολλοί μιλούν για το καλύτερο ambient άλμπουμ στην ιστορία. Η απομόνωση και η έντονη επιρροή του αρκτικού τοπίου του Troms?, μουσικά αισθητή και ηχητικά προσδιορισμένη περισσότερο από κάθε άλλη φορά στο παρελθόν, ανάγονται πια σε ηχογόνο καταλύτη καθώς ο Jenssen παράγει μουσική συναισθησιακής ποιότητας εγκαταλείποντας τον ηδονισμό της χορευτικής ambient house και υπερβαίνοντας την εγκεφαλικότητα, την αποπροσωποποίηση και την ουδετεροποίηση του απομονωτισμού. Μέσα από την ιδιότυπη χρήση επιβλητικών φωνητικών δειγμάτων και πλούσιων αναλογικών συνθετικών υφάνσεων, που αντανακλούν με μοναδικό τρόπο το αρκτικό περιβάλλον προβάλλοντας τον συσχετισμό του σύγχρονου καλλιτέχνη με το βιόκοσμο του, προσεγγίζει μια ολοκληρωμένη έκφραση, έναν μοναδικό ανθρωπισμό και ένα μνημειώδη υπαρξισμό που συναντιέται για πρώτη φορά στην ambient μουσική. Συνθέτοντας ένα απόκρυφο, απόκοσμο, μυστηριώδες, σποραδικά κατοικημένο ηχοτοπίο, ο Jenssen δρα ως «μουσικός γλύπτης» δίνοντας μορφή στη σιωπή που το περιβάλλει. To Substrata «κατοικείται» από τις αχανείς παγωμένες ερήμους που απλώνονται στην Αρκτική, από τις ατελείωτες λευκές νύχτες και τον ήλιο του μεσονυχτίου, από τις πολικές θερμοκρασίες και τα φαντασμαγορικά φώτα του Σέλαος. Οι διεισδυτικοί, αισθαντικοί, ορμέμφυτοι ήχοι του μεταμορφώνονται σε κοσμικές διακυμάνσεις, σε αργές παλμικές κινήσεις ενός γαλαξιακού ησυχασμού, μιας ονειρώδους συμπαντικής διάστασης, αγγίζοντας τον διαλογισμό. Μετά από το Substrata η ambient δεν θα είναι ποτέ όπως πριν.

Kobresia απο το άλμπουμ Substrata. Το κομμάτι αυτό περιέχει μοναδικά, πανέμορφα φωνητικά δείγματα από τον Ρώσο τηλεπαθητικό Karl Nikolajev ο οποίος "περιγράφει" τα αντικείμενα που βρίσκονται πάνω σε ένα τραπέζι μέσα σε ένα δωμάτιο δυο ορόφους πάνω.

28 Νοεμβρίου-αναχώρηση

Παίρνοντας τον δρόμο του γυρισμού, (συγκεκριμένα το πρώτο από τα τρία αεροπλάνα για Ελλάδα) είμαι χαρούμενος που επιτέλους κατάλαβα. Είμαι σίγουρος πια ότι η μουσική του Geir είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το περιβάλλον μέσα στο οποίο συλλήφθηκε και παράχθηκε. Όμως, δεν είναι απλά ένα προϊόν έμπνευσης, επηρεασμένο από το βιοκλίμα και τα χαρακτηριστικά του. Είναι αποτέλεσμα, παράγωγο, απόρροια. Λειτουργεί σαν απόφθεγμα. Σαν μια διύλιση. Σαν ένα απόσταγμα παγωμένων ορεινών όγκων, παγόβουνων, ηλιακών ανέμων, μαγνητικών καταιγίδων, φορτισμένων ουράνιων σωματιδίων και ηλεκτρονίων. Σαν μια υπερηχητική μετεσάρκωνση του Βορείου Σέλαος.

Photo Gallery