Religulous - Πίστευε... και Γέλα

  • Εκτύπωση

Στην ταινία Big Fish του Τιμ Μπάρτον ο χαρακτήρας του Άλμπερτ Φίνευ έλεγε σε ένα σημείο: «μην μιλάς ποτέ για θρησκεία γιατί ποτέ δεν ξέρεις ποιον θα προσβάλλεις». ΄Οσο κι αν αληθεύει ? κατά περίσταση ? μια τέτοια δήλωση, προφανώς στην περίπτωση ενός ντοκυμαντέρ που θέλει να καυτηριάσει τις θρησκείες και την επιδρασή τους σε όλα τα επίπεδα παγκοσμίως, δεν πρέπει να μας απασχολεί αν θα προσβάλλουμε κάποιον ή όχι. Γιατί το ζητούμενο είναι, όπως λέει και ο τίτλος, να χαμογελάσουμε ή ακόμα και να γελάσουμε με ένα τέτοιο θέμα με το να γίνουμε οι μάρτυρες της αποσύνθεσης κάποιων μύθων μέσω της γελοιοποιησής τους.

Ο Μπιλ Μάερ, υπηρέτης εδώ και πολλά χρόνια του stand-up comedy στην Αμερική, με δική του εκπομπή μέχρι και το 2002 (όταν και κόπηκε από το ABC επειδή είχε κάνει δηλώσεις σχετικά με το ποιοι τελικά κατασκεύασαν την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου), καταπιάνεται σε αυτό το ντοκυμαντέρ με μια θεματολογία, από τις αγαπημένες του όπως ομολογεί και στην αρχή, που επιδιώκει να θίξει με το χιούμορ του. Για την υλοποίηση του ντοκυμαντέρ ο Μάερ συστρατεύεται με τον Λάρι Τσάρλς, σκηνοθέτη του «Borat», κάτι το οποίο είτε άρεσε σε κάποιον το Borat είτε όχι, δεν θα πρέπει να μας μπερδεύει καθώς άλλο το χιούμορ εκείνης της ταινίας κι άλλο το χιούμορ και το κίνητρο αυτής.

Κύριο μελημά του είναι να ασχοληθεί με τον χριστιανισμό και τον μουσουλμανισμό, μην αγγίζοντας οτιδήποτε σχετικό με ινδουισμό ή βουδισμό. Άλλωστε οι πρώτες δύο θρησκείες έχουν γίνει η πηγή τόσων και τόσων πολέμων ανά τους αιώνες ενω οι άλλες δύο κανενός. Οπότε και δεν υπάρχει λόγος να τις θίξει. Αντ? αυτών παίρνει τους καθολικούς, τους ορθόδοξους, τους μορμόνους, ακόμα και κάποιους ασύλληπτα γραφικούς προφήτες και μετενσαρκωτές του Ιησού, και έπειτα περνάει στην όχθη του Ισλάμ. Με συστηματικό τρόπο ο Μάερ ξεγυμνώνει λίγο λίγο την φύση των θρησκειών, χρησιμοποιώντας την ευστροφία του για να εκθέτει κάθε φορά τον συνομιλητή του ή ακόμα και να τον οδηγεί σε γκάφες. Η αλήθεια είναι πως ακόμα και τίποτα να μην έλεγε ο ίδιος, τα πράγματα που ξεστομίζουν από μόνοι τους οι συνομιλητές του είναι αρκετά για να μας κάνουν να μην ξέρουμε αν πρέπει να κλάψουμε ή να γελάσουμε με την νοητική κατάντια ορισμένων συνανθρώπων μας. Κατά κύριο λόγο το αποτέλεσμα είναι να γελάμε, και κάποιες φορές δυνατά, όταν μάλιστα ο Μάχερ αντιπαραθέτει στις ατάκες που ακούγονται και κάποιες εμβόλιμες σκηνές από καρτούν. Ειδικά τα στιγμιότυπα από το καρτούν με τον Αδάμ και την Εύα, όπως και μερικά ακόμα από κάποιο που επεξηγεί τα πιστεύω των μορμόνων, μας τροφοδοτούν με ένα μόνιμο χαμόγελο.

Βέβαια όταν ένα ντοκυμαντέρ σαν και αυτό κυκλοφορεί λίγο πριν την Μεγάλη Εβδομάδα, για μας τους ορθόδοξους ενώ έχει κυκλοφορήσει πάνω από έξι μήνες στο εξωτερικό, σε κάνει να αναρωτιέσαι αν έγινε επίτηδες από κάποιον για να μην πάει κανείς να δει την ταινία (στις μόλις δύο αίθουσες που προβλήθηκε). Στην συντηρητική ακόμα κοινωνία της Ελλάδας, σε πολλά θέματα, ένα τέτοιο ντοκυμαντέρ δεν μπορεί να βρει διανομέα και έτσι να προβληθεί σε πολλές αίθουσες, ώστε να αποκτήσει πολλούς θεατές-αποδέκτες. Ένα τόσο σημαντικό θέμα όπως οι θρησκείες και η επιρροή τους στον κόσμο μας μάλλον επειδή «φωνάζει» ότι θέλει να προκαλέσει από τον τίτλο του, με καυστικό χιούμορ και κατά διαστήματα αδίστακτο ξεμπρόστιασμα των «πιστών», δεν είναι ούτε εμπορικό φιλμ για εμάς αλλά ούτε και μπορεί να τύχει ευρείας αποδοχής από πολύ (μη σκεπτόμενο;) κόσμο. Προτιμάμε να μένουμε πρόβατα (και να δίνουμε βάση σε στρατευμένα παραμύθια τύπου "What the Bleep Do We Know").

Η αλήθεια είναι πως από το συγκεκριμένο ντοκυμαντέρ περίμενα πολλά περισσότερα, ειδικά στον τομέα του πόσο πολύ θα προκαλούσε με τα όσα απεκάλυπτε. Τελικά όμως ο Μάερ αναλώνεται πολύ περισσότερο στο κομμάτι της απομυθοποίησης του χριστιανισμού και του μωαμεθανισμού εκθέτοντας συνεχώς σε παράλογες αντιφάσεις τους ανθρώπους που συναντάει, είτε κάποιον τουρίστα θεματικού πάρκου (χριστιανικού βεβαίως βεβαίως), είτε κάποιον γερουσιαστή, είτε κάποιον αρχηγό παραθρησκευτικής οργάνωσης, παρά στο να μαζέψει όλα αυτά τα στοιχεία για να αποδεικνύει λίγο λίγο αυτό που μας λέει τελείως συμπυκνωμένα σε ένα διδακτικό μονόλογο στο τέλος. Θα είχε μεγαλύτερη αξία αν προσπαθούσε συνεχώς, πλην του να μας κάνει να γελάμε και ταυτόχρονα να εκθέτει ανεπανόρθωτα τους «πιστούς», να δείχνει τις πραγματικές διαστάσεις των πραγματικών συνέπειων που έχουν σε παγκόσμιο επίπεδο οι θρησκείες. Ασφαλώς αν το έκανε ο τίτλος δεν θα ήταν «Πίστευε και Γέλα» αλλά «Πίστευε και Κλάψε». Όπως και να?χει στους καιρούς που ζούμε ντοκυμαντέρ σαν και αυτό αποτελεί ένα ακόμα ληθαράκι στο δρόμο, της αφύπνισης και της αμφιβολίας, που όλο και περισσότεροι ακολουθούν. Απλά αν ο Μάερ ήταν περισσότερο διεισδυτικός και λιγότερο επιφανειακός, αν δεν φοβόταν να μην έχει μια πολιτικώς ορθή προσέγγιση, που τελικά είχε, αυτό το ληθαράκι θα γινόταν πολύ πιο σημαντικό.